25
Бейсенбі,
Сәуір

һижри

Науан xазірет неге датталды?

Наурызбай Таласов - ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында өмір сүрген, Ислам дінінің Қазақстанның солтүстік өңіріне кеңінен жайылуына ықпал еткен атақты теолог-ғалым. Халық: «Науан хазірет», - деп танып, құрмет тұтқан имамның есімін Кеңес кезеңінде ауызға алудың өзі  мұң болатын. Соған қарамастан, көркем шығармаларда ол туралы аз жазылған жоқ.

Қызыр (а.с) пайғамбармен жолыққан имам

Аты аңызға айналған Имам Шәміл 1797 жылы Дағыстанға қарасты Гимри аймағында авар отбасында дүниеге келген. Әкесі Денгау Мұхаммед текті жерден шыққан. Шәмілге дүние есігін ашқанында «Әли» атты есім беріліпті. Нәресте ауыра бергеннен кейін «Атақты сахабаның аты кішкентай балаға ауыр тиді ме?» деп атасы «Шәміл» атай бастайды.

Мәскеу басшыларын дүр сілкінткен Имам әл-Бұхари

Ислам әлемінде араб ұлтынан шықпаса да, күллі мұсылман қауымы мойындаған ғалымдар баршылық. Солардың ішінде хадис жинап, әйгілі «Сахих әл-Бұхари» кітабын жинақтап жазып шыққан Имам әл-Бұхаридың орны ерекше. 

Адамжүсіп қалай Мәшһүр Жүсіп атанды?

Мәшһүр Жүсіп сегіз жасқа дейін Төртуыл халфе, Дүржанбай молда, Бибі молдалардың алдын көреді. Осы екі-үш жылдың ішінде көрген түрлі бейнетке қажымай, өз қатарындағы балалардың алды болады. Сегізден тоғыз жасқа қараған уақытында оған Қамар хазірет кездеседі. 

Суды тыныштандырған имам

Алла тағала Кавказдан Шәміл атты арыстандай ұлды туғызды. Кеудесін соққан ұлы державаны Шәміл ширек ғасыр бойы бір қадам да алға бастырмай ұстап тұрды. Ресей патшалығы қолынан келгенді жасап бақты, бар әскерін Кавказға жұмылдырды. Бірақ  бәрібір олар Имам Шәмілдің асқақ рухын жеңе алмаған еді.

«Ясин» сүресін тыңдаған күйі өмірден өткен уағызшы

Өткен ХХ ғасырда дүниеге келіп, бар өмірін Исламды қорғауға, адамдарды дінге шақыруға арнаған Ахмет Дидаттың ғибратқа толы ғұмыры біздерге қай жағынан алсақ та үлгі. Оны мұсылман әлемі ғана емес, христиандар да жақсы таниды, біледі, тіпті қорқады.

«Бір Аллаға сыйынып» оқуға шақырған Алтынсарин неге «шоқынды» атанды?

Қазақ Ыбырай Алтынсаринді ағартушы-педагог, ақын, жазушы, этнограф ретінде таниды. Қазақ даласында алғаш мектеп ашқан адам ретінде біледі. Оның “Кел, балалар, оқылық!” атты өлеңімен білімге құштарлығымыз артқан біздер “Бір Аллаға сыйынып” деген алғашқы жолдарының түсіп қалғанын кейін білдік. Осындай өлеңдері, тәлім-тәрбиелік мәні зор әңгімелерінің көптігіне қарамастан, кезінде Алтынсариннің “шоқынды”, “өлгенде үйінен крест шықты” деп айыпталғаны белгілі. Бұл әңгіменің түп төркіні қайдан шықты, Ыбырай расымен діннен алыстау адам ба еді?

Сәдуақас Ғылмани – нағыз иманның дәмін татқан адам

Ел арасында «Сәкен қалпе» атанған Сәдуақас Ғылмани – көрнекті қоғам және дін қайраткері, аудармашы, ақын. Ол қазіргі елорда іргесіндегі Ерейментауда және Ақмоланың өзінде мешіт имамы болды. 1952-1972 жылдары Қазақстан қазиятының қазиы, сондай-ақ Орта Азия және Қазақстан діни басқармасының мүшесі қызметін атқарды.

Әл-Фараби телегей-теңіз білімді қайдан жинады?

Әл-Фараби дүниеге келген уақытта Отырар қаласы ғылым-біліммен гүлденіп тұрды. Және сол тұста өмір сүрген зерттеушілердің жазғандарына қарағанда, бұл қала тарихи қатынастар мен сауда жолдарының торабындағы аса ірі мәдениет орталығы болған. Ал Отырардағы кітапхана кітабының саны жағынан Мысырдағы Александрия кітапханасынан кейін екінші орында тұрған. Жергілікті халықтың өз қалыптасқан мәдениеті, түркітілдес жазуы болды.

50 мың адамды Исламға әкелген Малкольм Икс туралы не білесіз?

Малкольм Литтл 1925 жылы 19 мамырда Небраска штатының Омаха қаласында дүниеге келген. Анасы мектепте ұстаздық етсе, әкесі баптист, яғни дін қызметкері болатын. Ол Американың қара нәсілділерді жануарға теңеп, адам қатарына қоспайтын кезі. Мұндай қысымға шыдай алмаған Эрл Литтл азат өмір сүру үшін қара нәсілділерді өздерінің тарихи отаны Африкаға қайтуға үгіттей бастайды. Оған алты ағасының төртеуі ақ нәсілділердің құлдығында қайтыс болғаны да себеп болса керек.