Кирамун Катибун – адамның оң және сол жағындағы амал дәптерін дайындайтын екі періштенің есімі. Құранда айтылғандай: «Оның оңына да солына да екі (сөздері мен амалдарын) байқаушы отырады»[1].
Яғни оң жақтағы періштеге ізгі қайырлы амалдарды, сол жақтағы періштеге дініміздің әмірлеріне сәйкес келмейтін түрлі іс-әрекеттерді жазу міндеттелген. Сонымен қоса бұл періштелер қиямет-қайымдағы есеп күні бүкіл жасалған амалдарға да куәлік етеді. Құранда: «Сендерді (жандарыңнан ажырамайтын) бақылаушылар бар. (Олар) ардақты (бейтарап) жазушылар. Сендердің не істегендеріңді біледі»[2]; «Немесе олар сырларын, сыбырларын Біз естімейді деп ойлай ма? Әрине періштелеріміз алдарында жазуда»[3] – деп Кирамун Катибун періштелері туралы баян етілуде.
Алла Тағала осы Кирамун Катибун періштелеріне: «Егер де құлым жамандық істегісі келсе, оны жасағанша күнә жазбаңдар. Ал жасаса, бір күнә жазыңдар. Ол істі Мен үшін тәрк етсе, бір сауап жазыңдар. Ал жақсылық істегісі келіп, істемесе де бір сауап. Жақсылық істесе, он сауаптан жетпіс мыңға дейін сауап жазыңдар»,[4] – деп бұйырған. Яғни жасамаса да адамның жақсылыққа ниет етуі – сауап, ал жамандық жасалғанда ғана күнә болып жазылуын Алланың құлдарына деген мәрһабаты, рақымы деп түсінуге болады. Танымал түрік ғалымы Елмалылы Хамди Языр өз тәпсірінде бұл жайында былай дейді: «Аузынан шыққан әрбір сөзін қағазға түсіретін періштелердің бар екенін және Алланың өзіне күре тамырынан да жақын екенін адам баласы ұмытпауы тиіс. Алла Тағала адамның ішкі ойларынан да хабардар. Имам Мәлік: «барлық сөз жазылады, тіпті ауырған адамның ыңырсуы да»[5] – деп барлық сөз атаулының міндетті түрде жазылатындығын ұқтырған.
Тәпсірші Алуси: «Адамдардың жасаған әрбір (жақсылы-жаманды, біліп-білмей жасаған) амалы мен сөздерін періштелердің жазатындығына сену – уәжіп», – дейді. Іштей айтылған сөздердің жазылмайтынын айтқандар да бар. Бәйһаки, Шуаб Хузайфа ибн Ямамнан: «Сөздің жеті құлпы бар. Егер олардан сөз шықса міндетті түрде жазылады. Шықпаса жазылмайды. Бұлар жүрек, кішкентай тіл, тіл, екі жақ және екі ерін»,[6] – деприуаятетеді
Бірде хазірет Суфиян ибн Уйайнадан бір адам келіп: «Егер адам жақсы амалға ниеттеніп, оны жасай алмаса, Кирамун Катибун періштелері не жазбақ?», – деп сұрағанда, Суфиян ибн Уйайна: «Адамның жақсылығы мен жамандығын жазатын періштелер ғайыпты білмейді. Бірақ адам ізгі амалға ниеттенсе ол адамнан жұпар иіс шығатын көрінеді. Сол жұпар иісті сезетін періштелер ол адамның ізгі амалға ниеттенгенін біледі. Ал, теріс амалға ниет етсе, жағымсыз иіс шығады екен. Ізгі ниетті іске асырмаған күннің өзінде де періштелер сауап жазады. Ал теріс, зиянкес іске ойы кетсе де оны жасамайынша күнә жазбайды. Бұл Алланың бізге деген мейірімділігі», – деп жауап берген екен.
Алла Тағала біздің қандай амал жасайтынымызды жақсы біле тұра, періштелерге осындай істерді міндеттеген. Осылайша, ертеңгі күні адам баласының жасаған әрбір әрекеті мен сөздерінің тіркелуі өзіне дәлел болмақ.
Материал «Періштелерге иман» кітабынан алынды.
Ummet.kz
[1] Қаф, 50/17
[2] Инфитар, 82/10-12
[3] Зұхрұф, 43/80
[4] Бухари, Риқақ, 31; Таухид, 35; Муслим, Иман, 203-204
[5] әл-Алуси, Рухул Мәани, Бейрут, ХІІІ, 2/179
[6] Бәйхаки, Шуабул-Иман, №5008