Қазақ халқы үлкеннен алған батаның құндылығына көп көңіл бөлген. Жолға шыққанда, жауға шапқанда, кез келген бастама алдында ақсақалдан бата алып кететін.
Балалар «өркенің өссін» деген батаға марқайып қалады. Алайда көңілін әбден қалдырған ұл-қыздарына әкесі теріс батасын берді дегенді де естіген шығарсыз? Теріс бата – қарғыстың бір түрі. Бірақ екеуінің айырмасы бар.
«Қарғыс ызаланғанда, біреумен қатты ұрысып, өштескенде айтылады. Мысалы, «аспаннан қурай түссін, желкеңді турай түссін, әке-шешең аңырап қалсын, ақ лағың далада маңырап қалсын» дейді. Қарғыс адамға, төрт түлік малға, табиғатқа, жерге, айуанға, ауа райына да айтыла береді.
Ал теріс бата жолың болмасын, жамандық бассын деп тек адамға қаратылып айтылады.
Ислам діні мұсылмандарға өзін және басқа мұсылмандарды қарғауға тыйым салады. Пайғамбарымыз: «Өзіңді қарғама; балаларыңызды қарғамаңыз; Тауарыңызды да қарғамаңыз. Дұғаларың қабыл болып, Алланың дұғаларды қабыл ететін кезіне сәйкес келеді». (Муслим, Зухд 74) деді.
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қарғыс айтудан аулақ болған. Өзің қарғыс айтушы емес, мейірім пайғамбары деп айтатын. (Муслим, Бирр 87)
Мекке кезінде Исламды уағыздау үшін Таифке барғанда, ол жерде жаман мінез-құлыққа тап болды; Қайтар жолда тас жауып, мүбәрәк аяғы қанға боялған. Сол кезде Алла Тағала оған «оларға жасаған лағынетін қабыл болады, қаласа Алла Тағала оларды құртады» деп хабарлағанымен, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ, мүмкін олардан саған құлшылық ететін балалар туады», - деді.
Ухудта тісін сындырып, бетін жаралаған дұшпандары үшін:
«Уа, Алла! Қауымымды тура жолға сала гөр, өйткені олар не істеп жатқандарын білмейді». деді.(Тажрид-и Сарих аудармасы, IV, 314)
Дегенмен, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Алланың дұшпандарын қарғаған кездері болды. Бір ай бойы Бір-и Маунада жетпіс ислам шақырушыны шәһид еткен Килаб тайпасына Алла Елшісі (с.ғ.с.) лағынет айтты. Қағбада намаз оқып жатқанда мазақ еткен мүшріктерді қарғап, олардың Бәдір шайқасында құлағанын өз көзімен көрді. (Тажрид-и Сарих аудармасы, Х; 43-45) Хандақ шайқасында Мәдинаның алдына жиналған дұшпанның талқандалып, тарап кетуін тіледі (Тажрид-и Сарих аудармасы, VIII, 342-343).
Осының бәрінен кейін мұсылман күнәһар болса да мұсылмандарды қарғаудан аулақ болуы керек деп айта аламыз.
Бұл дүниеде залым жазасыз қалмайды. Қатыгездігінің жазасын бұл дүниеде көретін болса, ақыретте ауыр азаппен жазаланады. Міне, жәбірленуші орындайтын нәрсе – әдемі түрде сабыр ету.
Нуриддин Абдусамадұлы,
«Әбу Насыр әл-Фараби» мешітінің наиб имамы