Ақылдың бірінші міндеті – сені тірі қалдыру

Ақылдың бірінші міндеті – сені тірі қалдыру. Қауіпті сезген кезде, ол барлық белсенді сезімдеріңізді өшіріп, адреналинді жоғарылату арқылы ол жерден мүмкіндігінше тезірек қашуға бағдарламалайды. Сіз қабаған иттен қашқан кезде несие картасын бөліп төлеу туралы ойламайсыз. Сіздің ойыңыз оған жол бермейді. Өйткені алдымен өзінді сақтап, аман қалуың керек. Қабаған ит қауіпті екенін жазғаннан кейін, ол сканерлеп, осы ақпаратты қазірден бастап қабылдаған әрбір шешіміңізде сіздің алдыңызға қояды. «Ол көшеден өтпе, қауіпті иттер бар». «Итті көргенде жолыңызды өзгертіңіз». Ақыл-ойдың үлгілермен жұмыс істеуінде тұрған ештеңе жоқ сияқты, солай ма? Ақылдың осы үлгілеу қабілетінің арқасында біз өмір сүре аламыз. Ақыл жабайы жануарлардың өлімге әкелетіні туралы деректерді жазып алған сәттен бастап, ол бұл ақпаратты әр мүмкіндікте пайдаланады.

Ол бұл ақпаратты көлік шиналары кенет тежеу немесе жаңбырлы ауа райында жоғары жылдамдықпен апатқа ұшыратуы мүмкін деген ақпаратты тіркеген бойда пайдалана бастайды. Ол бұл ақпаратты үлгілермен ұсынады. Көрген жаңалықтарыңызды, сезінген қайғыңызды әкелу әңгімелерді еске түсіреді. Дегенмен, үлгі механизмі алған әрбір деректермен өз жұмысын жалғастыра беретінін ұмытпаңыз. Және бұл өте күшті манипуляция. Жүйелі түрде еркектер алдайды, әйелдер сенімсіз, үйде үй жануарын ұстау қиын, жұмыс ауыстыру қиын, армандау қауіпті, шетелдіктер қанішер т.б. дәл осындай үлгіде миллиондар туралы айтуға болады. Өкінішке орай, бұл ақпарат санамен берілмесе, біраз уақыттан кейін олардың барлығы психикалық түрмеге айналады. Ескіге жабысу арқылы қалыптасқан тәуелділік бірте-бірте құлдыққа айналады. Жұмысты өзгерту немесе қарым-қатынасты тоқтату туралы айтпағанның өзінде, адамдар қорқыныш пен сенімсіздіктен көршілерін өзгертуге батылы бармайды.

Қабылдаңыз! Белгілі нәрсе әрқашан қауіпсіз. Тозақ болса да, адам қандай отта екенін біледі және соған сәйкес қарсылық түрін дамытады. Таныс нәрсе әрқашан кең жайлылықты қамтамасыз етеді. Сіз жұмысыңызға шағымданасыз. Бірақ, сіз қалай өзгерту керектігін білесіз. Сіз өзіңіздің қарым-қатынасыңызға шағымданасыз. Бірақ, сізде үйреніп қалған тәртіпті сақтауға деген бейсаналы бір тәуелділік бар. Сіз жалғыздығыңызға шағымданасыз. Бірақ кем дегенде сүйіктіңізді ренжітесіз. Сіз тұрып жатқан пәтеріңізге шағым айтасыз. Бірақ, сіз көршілес қабаттағы көршіңізге кілт қалдыра аласыз. Көлік көп, жол екі сағатты алады, бірақ автобуста бос орындар табасыз. Бәрінде осы «бірақ» бар. Егер сіз сол «жайлылық» дегенді таңдайтын болсаңыз, жүгіру жолында терлеуді жалғастыра отырып, сіз тәуекелсіз, қалыптан шықпай, бақытсыз өмір сүруді жалғастырасыз. Сіз өмір бойы бір қадам алға баспайсыз да, көзқарасыңыз да аздап дамымайды.

«Е, тым болмаса аман-есенмін» деп жұбануға тырысасыз. Қауіпсіз және бақытсыз. Әрине, бұл да таңдау. Сіз бұрын-соңды білмеген бақыттан гөрі үйреніп қалған азапты артық көресіз. Дұрыс немесе бұрыс таңдау жоқ, тек салдары бар. Мен нәтижелер туралы айтып отырмын. Білесіз бе, өз өмірін көрермен ретінде өткізетіндер өздерінің «қауіпсіз» шеңберінен шықпағандар. Олар басқа адамдардың әңгімелеріне ереді. Олар әлеуметтік желідегі немесе теледидардағы табысқа, бақытқа, батылдыққа, шытырман оқиғаларға, таланттарға, қарым-қатынастарға, өмірге, өндірістерге және басқалардың бастамаларына қарайды. Өздері әңгіме жазуға батылы жетпегендіктен, олар өз әңгімелерінің кейіпкерлері болып табылатындарға ызамен (шын мәнінде жасырын таңданумен) қарайды. Батырлардың баршаны таң қалдырған бірегей жеңістері үлкен тәуекелдерге, күреске, қанға, көз жасына, жоғалтуларға, күйреулерге, жаңа амалдарды іздеу мен табуға, үмітке, сенімге және ешқашан берілмеуге деген жігерге толы. Олар әлемдегі ең қорқынышты, бірақ, сонымен қатар ең бақытты адамдар. Біз оларға таңдана қараймыз. Бақыт қызғаныш тудырады. Бірақ, тыртық іздер қорқытады. Сондықтан біз өз шекарамызда, өз тозағымыздың отында күйіп қала беруге дайынбыз...

материал «Жолға шық, жол саған көрінеді» кітабынан алынды,

ummet.kz