«Қадір» сүресі»

إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ (1) وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ (2) لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ (3) تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ (4) سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ (5)

Адам баласы ақыл-ойының аман болуы, тура жолдан адаспауы үшін әрдайым Аллаға мұқтаж. Қасиетті Құранның «Нас» сүресінің 4-аятында сондай аздырушылар жайында баяндалады. 

«Бір аят тәпсірі» айдарының алдығы санында «Бисмилла»-ның тәпсірі  басталған еді. Кезекті берілімде сіздердің назарларыңызға сол тәпсірдің жалғасын ұсынып отырмыз.

بسم الله الرحمن الرحيم

Аса қамқор, ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын!

Алла Тағала "Насыр" сүресінде былай дейді:

إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ

وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا

فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا

1. «Алла Тағаланың жәрдемі мен жеңісі келген кезде.
2. Адамдардың топ-топ болып Алланың дініне кіргендерін көрген кезде.
3. Раббыңа хамд, мадақ айтып, тәсбих айтып пәкте және Одан кешірім тіле. Ол тәубені қабыл етуші».

Шығармаларын хадис және сүннетпен безендірген қазақ ойшылдарының бірі – Шәкәрім Құдайбердіұлы. Ақынның өлеңдеріне терең бойлаған сайын даналық пайымдауларында хадистерді ойына қазық, тіліне тиек еткенін аңғарамыз.

Салт-дәстүріне, ұлттық ерекшеліктеріне ерекше мән берген елдің іргесі берік, келешегі кемел. Өзге елге барғанда өз еліңнен айырмашылығын бірден байқайсың. Өз жұртыңның артықшылығын, кемшілігін бағалай аласың. Мұның өзі Жаратушының әрбір халықтағы иләһи белгілері, хикметі.

XX ғасырдың басындағы қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі Абай Құнанбаев шығармаларында да хадис пен сүннеттің орны айрықша.

Халқымызда жарық дүние есігін шыр етіп ашқан сәбиге есім беру рәсіміне қатысты өзіндік дәстүрі мен салт-жоралғысы бар. Мәселен, азан шақырып, ат қояр кезде кішкене сәби болашақта сыйлы, құрметті, үлкен азамат болсын деген ниетпен ырым етіп, сәбидің ата- анасы жасы үлкен, сыйлы адамға қолқа салады.

Қазақ халқында сақталған әдептілік дәрістерінен нағыз мұсылман ұстанымының көрінісін көреміз.

Халық ауыз әдебиетінің маңызды бір саласы – айтыс. Сөз өнерін қадірлейтін халқымыз оны сүйіп тыңдап, айтыскерлерге үйінің төрінен орын берген. Міне, осындай қастерлі өнер туындысы – айтыс арқылы да ата-бабамыз халыққа дінді насихаттауды ұмытпаған.

Құранда ғылыми жаңалықтардың көп екені туралы жиі айтамыз. Ал, енді мына бір аятқа көңіл бөлейік.

Адамзатқа өмір сүрудің тамаша үлгісі мен ғаламның түрлі ғажайыптарынан сыр шертетін Құран Кәрім аяттары «хикметке толы», «терең сырлы».

Құранның мұғжизасына тәнті болу адамзаттың ішінде біздің үмметтің пешене тәлейіне бұйырған нығмет болса керек. Сонау Хира үңгірінде басталған алғашқы уахиден бермен адам ақылы жете бермейтін әр саланы қамтыған неше ондаған, неше жүздеген ғажайыптарға куә болудамыз.

Ғылым дамыған сайын Құран Кәрімнің таңғажайып мұғжиза екені дәлелденуде. Яғни, осыдан он төрт ғасыр бұрын айтылған ғылымға қатысты аяттардың мәні бүгінде озық технологиялық прогресс нәтижесінде мойындалып келеді.

Құран Кәрім дүние теңіздерінің арасында өзіндік айырмашылықтардың бар екенін, олардың бірі бір-бірімен араласпайтынын түртіп түріп айтқан. Бірге қарастырып көрейік...

والجبال أرساها متاعاً لكم

«Оған таулар орналастырды. Сендер және малдарың пайдалану үшін» (Назиғат 32-33)

«...Алла да таза болғандарды жақсы көреді» (Тәубә сүресі, 108-аят) деп Құранда баяндалғандай мұсылман отбасының өмірінде тазалықтың орны ерек.

«Некелесіңдер, көбейіңдер! Қиямет күні мен сендердің көптіктеріңмен мақтанамын» Хадис.

«Әйелі мен күйеуі бір-біріне сүйіспеншілікпен қараса, Алла Тағала да оларға мейіріммен қарайды. Ал, ері жұбайының қолынан ұстаса, олардың күнәлары саусақтарының арасынан төгіледі»[1], делінеді хадисте. Ерлі-зайыптылардың арасындағы сүйіспеншілік пен сыйластыққа Алланың құрметін осыдан-ақ байқауға болады.

Құран Кәрім некелесуді әмір етеді. Мұхаммед пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хадистерінде: «Некелесіңдер, көбейіңдер! Қиямет күні мен сендердің көптіктеріңмен мақтанамын» және «Неке қию — менің сүннетім. Сүннетімді тәрк еткен адам менен емес» делінеді.

Мұсылман үмбетінің бұл дүниеде таухид сенімінен кейінгі тапқан ең қымбат олжасы – иманды жар.

Алла Тағала әлемдегі барша жан-затты жұп етіп жаратқан. Әрбір тіршілік иесі тек қана өзінің жұбымен ғана жарасымды. Жаратылыс атаулының ішінде ең асылы адамзат. «Жалғыздық тек Жаратқанға жарасқан» дегендей адам баласы да ер жеткенде өз теңін іздейді. Өз отауын тігіп, өзінің шаңырағын көтеруді көксейді.

Жатқан жері бейіш болғыр Абай атамның іші толған кеніш, кеудесі кенен болғанын уақыт өткен сайын сезіне түсесің. Жіті назар салып, жиі үңілген кісі қоғамды мазалаған әр ненің жауабын тауып,  өз өміріне баһра алады екен.

Баукең ержүректігі тұрғысынан кешегі ел қорғаған Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шақшақұлы Жәнібек сынды батырлардың заңды жалғасы секілді. Ал шыншылдығы мен ақиқатты ту еткен адалдығы, әділдігі тұрғысынан мұсылмандардың екінші халифі әділетті Омар ибн Хаттабқа (р.а.) ұқсайды. Артында “Өтіріктің балын жеп тірі жүргенше, шындықтың уын ішіп өлген артық” деген қанатты сөздерді айтып қана кетпей, оны өз өмірінің қағидасына айналдырған батыр Бауыржанға мұндай ар ілімі қайдан келді, кімнен сіңді?

Шал ақын (Тілеуке Құлекеұлы) 1748 жылы Көкшетау жерінде (Ақмола облысының, Азат темiр жол станциясының маңында) дүниеге келген. Ақынның ес біліп, есейген өңірі — қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы. Әкесі – орта жүздің қолбасшысы, Абылай ханның жақын серігі болған, қазақ-қалмақ соғысына қатысқан атақты батырлардың бірі – Құлеке Тәңiрбердiұлы. Ал, анасы – үйсін тайпасынан шыққан атақты Төле бидiң қызы.

Қазақ мемлекетінің тарихында ел басқару ісіндегі билер жүйесі, оның мәдениеті, әдеп-тәртібі, өнегесі ерекше құбылыс. Ежелден қалыптасқан бұл жүйе ұлы далада биік шыңға көтерілді. Міне, биыл тарихи тұлға Қаздауысты Қазыбек би бабамыздың 350 жылдық мерейтойы елімізде халықаралық деңгейде тойланып жатыр. Назарларыңызға Қазыбек бидің шешендік өнерінен ел аузындағы мына тапқырлық өнегесін ұсынамыз.

Жамбыл Жабаев – ұлы ақын, жырау, жыршы. Қазіргі Жамбыл облысы Жамбыл тауының етегінде 1846 ж. 28 ақпанда жапа деген елге қадірлі адамның отбасында дүниеге келген. 

Жасынан өлең-жырға қанып өсіп, Сүйінбай Аронұлы сияқты жыр даңғылынан тәлім-тәрбие алды.Сонымен бірге Жамбыл туысқан қырғыз елінің де сөз өнерін жетік біліп, Тоқтоғұл, Мұраталы, Әлімқұл, Балық, Тыныбек, Қатаған сияқты дүлдүлдермен өнер сайысына түскен.

Биылғы жыл қазақ тілінің негізін қалаушы, Алаш көсемі - Ахмет Байтұрсынұлы бабамыздың 145 жылдық мерейтойын атап өтетін жыл  болып танылды. Осы орайда 15.03.17 жылы Алматыда Ұлттық кітапханада зиялы қауым, ғалымдар, ұлт, тіл  жанашырлары бас қосқан конференция болып өтті. Ғалым бабамыздың жарық көрмеген көптеген еңбектері жөнінде сөз болды. Мысыр елінен қатысқан доктор Юнус Сабри А.Байтұрсынұлы еңбектерін араб тіліне аударуға ниетті екенін де білдірді.

Әулие – араб тіліндегі «уәли» сөзінің көпше түрі. Қазақ тілінде, «дос», «Аллаға жақын адам» және «иелік етуші» деген сынды мағынаны береді. Терминологияда Аллаға іс-әрекетімен жаққан, Алла жолында жүрген Алланың сүйікті құлы.

Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) мешіті мен қабірін зиярат ету Ислам үмметі үшін қастерлі әрі үрдіске айналған іс болып саналы. Оған басты себеп, үмметтің Рахым Пайғамбарына (с.ғ.с.) деген шексіз сүйіспеншілігі, сағынышы.

Жылқы етіне байланысты ханафи мәзһабында екі түрлі үкім бар.

Бес уақыт намаз балиғат жасына жеткен, ақыл-есі бүтін барлық мұсылманға парыз. Оның парыздығы Құран, сүннет және ижмағ дәлелдерімен анықталған. Құранның көптеген аяттарында: «Намаз оқыңдар және зекет беріңдер» – деп намаздың өте маңызды парыз екендігі білдірілген.

(Жалғасы. Басы өткен шығарылымда)

Әһлу сунна уәл жәмәға ғалымдары, Аллан Тағаланың есім-сипаттарын дұрыс түсіндіру мақсатында ақидалық қағидалар түзіп, «Әл-Ұжуд» (Алланың бар болған Затын) мынандай негіздер аясында түсіндіреді.

Харизмасы қалыптасқан экстремистік көзқарастағы әйелдер соңдарынан жамағатты ертуге қабілетті.

ҚР Қоғамдық даму министрі Дархан Кәлетаевтың Азаттық радиосына берген сұхбатын назарларыңызға ұсынамыз.

Ұлттың ұйытқысы, салт-дәстүрді ұрпақтан-ұрпаққа жеткізуші, қоғамның іргетасы, әрбір ошақтың шырағы - Ана. Болашақ ана болар, ақ шылауышты салихалы кейуанаға айналар аруларымыздың тәрбиесі мен дүниетанымын дұрыс қалыптастыру үлкен жауапкершілікті қажет еттіреді.

ҚМДБ “Халал Даму” ЖШС басшысы Бейбіт Мырзагелдиевпен сұхбат

Бүгінгі таңмен бірге қасиетті, рахымы мол Рамазан айы кірді. Бұл барша мұсылман қауымы отыз күн ораза тұтып, нәпсі мен теріс қылықтардан өзін тыятын мезгілдің келгені. Осы орайда, Baq.kz тілшісі «Нұр Астана» мешітінің бас имамы, Астана қаласының өкіл имамы Асқар Мұқановпен сұхбаттасып, ораза жайында негізгі сұрақтарға жауап алды.

Рақым айында Алла Тағаланы жиі еске алып, Құран оқып, оны тыңдап, мағынасына ой жүгіртіп, оған амал қылған абзал. Пайдалы дәрістерді тыңдау үшін аузы берік адам бос уақытын мешітте өткізгені жөн. Тарауық намазы – рамазан айында оқылатын сауабы мол ғибадат. Тарауық рухымызға азық беріп, пендені бұ дүниенің қарбалас тірлігінен алыстатып, Аллаға жақындатады.