Құран – уақыт көші жылжыған сайын жасара, жаңара түсетін, қартаймайтын қасиетке ие жалғыз Кітап.

Көптеген адамдар жігіттік, мәрттік дегенді ер адамның ажырамас сиволы деп санайды.

Алла Тағала уақытты жаратты. Оны ғасырларға, жылдарға, айлар мен күндерге бөлді.

Араб тіліндегі «дуъаа» сөзінің мағынасы «сұрау», «жалбарыну» дегенге келеді.

Әуелі барша мадақ-мақтаулар мен хамд-саналар күллі мұсылман қауымы үшін қасиетті мұхаррам айын жыл басы етіп, сыйға тартқан Ұлы Жаратушы Иеміз Алла Тағалаға болсын!

Әзірейіл періштенің міндеті – ажалы жеткен адамның жанын алу. Адам баласы бір періштенің күзетуімен бұл дүниеден келесі дүниеге аттанғандықтан, Құран мен хадистерде Әзірейіл періштеге «Мәләк-ул Мәут» (өлім періштесі) делінген.

Исрафил – хадистерде айтылатын төрт үлкен періштенің біреуі.[1] Оның негізгі міндеті қиямет қайым болатын кезде Алланың әмірімен «Сүр (сырнай) үрлеу».

Бұл періштенің аты Құранда бір аятта ғана айтылған: «Кім Аллаға, періштелеріне, елшілеріне сондай-ақ Жәбірейіл, Микаилға, дұшпан болса, әлбетте Алла кәпірлерге дұшпан».[1]

Періштелердің ең үлкені әрі уахи жеткізуші періштенің есімі – Жәбірейіл. Ол – жаратылыстағы сансыз періштелердің арасындағы ең беделдісі һәм сұлтаны.

Әдетте періштелер жайлы сөз еткенде, олардың қанаты бар ма, жоқ па деген сұрақтың ойға оралатыны белгілі.

«Періштелер нұрдан, жындар түтінсіз оттан, ал адамдар болса Құрандағы сендерге айтылған нәрседен (балшықтан) жаратылған»[1] делінеді хадисте.  Демек, періштелер нұрдан жаратылғандықтан көзге көрінбейді.

Халқымыздың маңдайына біткен данагөй, данышпандарының өмірі басқа жұрттың абыздарының қай-қайсынан кем соқпас ғибратқа толы...

Пайғамбарымыз (с.ғ.с) Табук жорығына шыққанда, мұнафиқтар сылтауларын айтып қалып қояды.

Адам баласы 40 күннен артық аштыққа шыдаса да, 11 күннен артық ұйқыға шыдамайды. 

Қасиетті Құранда мынадай бір аят бар:

«Қадір» сүресі»

إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ (1) وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ (2) لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ (3) تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ (4) سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ (5)

Адам баласы ақыл-ойының аман болуы, тура жолдан адаспауы үшін әрдайым Аллаға мұқтаж. Қасиетті Құранның «Нас» сүресінің 4-аятында сондай аздырушылар жайында баяндалады. 

«Бір аят тәпсірі» айдарының алдығы санында «Бисмилла»-ның тәпсірі  басталған еді. Кезекті берілімде сіздердің назарларыңызға сол тәпсірдің жалғасын ұсынып отырмыз.

بسم الله الرحمن الرحيم

Аса қамқор, ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын!

Халқымыз ежелден дініне берік болды. Құдайға құлшылық ету жолдарын жақсы білді. Ғибадат рәсімдеріне ерекше көңіл аударып, құрметтеді.

Бата сұрау – байырғы қазақ халқынан бүгінгі күнімізге дейін еш үзіліссіз жалғасып келе жатқан дәстүр.

Мақал-мәтелдерді зерттеп қарағанымызда кейбір мақал-мәтелдердің хадистердегі ойлардан туындағанын көруге болады. Оларды хадистердегі ойдан туындаған деп кесіп айтуымыздың себебі – бұл мақал-мәтелдердің діни мотивтерді қамтуы және шариғат үкімдерімен үндесуі.

Қазақ әдебиеті тарихында өзіндік орны бар жазушы, ақын, ағартушы педагог Ыбырай Алтынсарин патша үкіметінің халықты діннен бездіру саясаты басталған тұста өмір сүрді.

Шығармаларын хадис және сүннетпен безендірген қазақ ойшылдарының бірі – Шәкәрім Құдайбердіұлы. Ақынның өлеңдеріне терең бойлаған сайын даналық пайымдауларында хадистерді ойына қазық, тіліне тиек еткенін аңғарамыз.

Салт-дәстүріне, ұлттық ерекшеліктеріне ерекше мән берген елдің іргесі берік, келешегі кемел. Өзге елге барғанда өз еліңнен айырмашылығын бірден байқайсың. Өз жұртыңның артықшылығын, кемшілігін бағалай аласың. Мұның өзі Жаратушының әрбір халықтағы иләһи белгілері, хикметі.

Әйелде ұрықтанған жұмыртқа клеткасы 46 хромосомнан тұратын, еркек пен әйелге қатысты генетикалық ерекшеліктерге ие толық клетка болып саналады.

Құранда ғылыми жаңалықтардың көп екені туралы жиі айтамыз. Ал, енді мына бір аятқа көңіл бөлейік.

Адамзатқа өмір сүрудің тамаша үлгісі мен ғаламның түрлі ғажайыптарынан сыр шертетін Құран Кәрім аяттары «хикметке толы», «терең сырлы».

Құранның мұғжизасына тәнті болу адамзаттың ішінде біздің үмметтің пешене тәлейіне бұйырған нығмет болса керек. Сонау Хира үңгірінде басталған алғашқы уахиден бермен адам ақылы жете бермейтін әр саланы қамтыған неше ондаған, неше жүздеген ғажайыптарға куә болудамыз.

Ақиқатында, адам баласы бұл жалғанға Жаратушысын танып, Оған құлшылық ету үшін келген.

Ислам діні әйел затына қаржылық, экономикалық істерде бұрын-соңды болмаған құқықтар берді. Бір жағынан әйелге экономикалық дербестік сыйласа, екінші жағынан ер адамның әйелдің мал-мүлкі мен шаруасына қол сұғуына тыйым салды.

Бойжетіп, ұзатылатын қыздың өз теңін тауып қосылуы Ислам құқығында «кәфаәт» деп аталған. Ардақты пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір сөзінде әйел затын өз теңіне қосуды өсиет еткен. Демек, қызды ұзатпай тұрып күйеу жігіт пен қалыңдықтың бір-біріне тең, әлде тең еместігін анықтап алудың мәні зор. Бұл дініміздің жаратылысы нәзік қыз балаға қорған болуының белгісі.

«...Алла да таза болғандарды жақсы көреді» (Тәубә сүресі, 108-аят) деп Құранда баяндалғандай мұсылман отбасының өмірінде тазалықтың орны ерек.

«Некелесіңдер, көбейіңдер! Қиямет күні мен сендердің көптіктеріңмен мақтанамын» Хадис.

Жатқан жері бейіш болғыр Абай атамның іші толған кеніш, кеудесі кенен болғанын уақыт өткен сайын сезіне түсесің. Жіті назар салып, жиі үңілген кісі қоғамды мазалаған әр ненің жауабын тауып,  өз өміріне баһра алады екен.

Баукең ержүректігі тұрғысынан кешегі ел қорғаған Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шақшақұлы Жәнібек сынды батырлардың заңды жалғасы секілді. Ал шыншылдығы мен ақиқатты ту еткен адалдығы, әділдігі тұрғысынан мұсылмандардың екінші халифі әділетті Омар ибн Хаттабқа (р.а.) ұқсайды. Артында “Өтіріктің балын жеп тірі жүргенше, шындықтың уын ішіп өлген артық” деген қанатты сөздерді айтып қана кетпей, оны өз өмірінің қағидасына айналдырған батыр Бауыржанға мұндай ар ілімі қайдан келді, кімнен сіңді?

Шал ақын (Тілеуке Құлекеұлы) 1748 жылы Көкшетау жерінде (Ақмола облысының, Азат темiр жол станциясының маңында) дүниеге келген. Ақынның ес біліп, есейген өңірі — қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы. Әкесі – орта жүздің қолбасшысы, Абылай ханның жақын серігі болған, қазақ-қалмақ соғысына қатысқан атақты батырлардың бірі – Құлеке Тәңiрбердiұлы. Ал, анасы – үйсін тайпасынан шыққан атақты Төле бидiң қызы.

Қазақ мемлекетінің тарихында ел басқару ісіндегі билер жүйесі, оның мәдениеті, әдеп-тәртібі, өнегесі ерекше құбылыс. Ежелден қалыптасқан бұл жүйе ұлы далада биік шыңға көтерілді. Міне, биыл тарихи тұлға Қаздауысты Қазыбек би бабамыздың 350 жылдық мерейтойы елімізде халықаралық деңгейде тойланып жатыр. Назарларыңызға Қазыбек бидің шешендік өнерінен ел аузындағы мына тапқырлық өнегесін ұсынамыз.

Жамбыл Жабаев – ұлы ақын, жырау, жыршы. Қазіргі Жамбыл облысы Жамбыл тауының етегінде 1846 ж. 28 ақпанда жапа деген елге қадірлі адамның отбасында дүниеге келген. 

Жасынан өлең-жырға қанып өсіп, Сүйінбай Аронұлы сияқты жыр даңғылынан тәлім-тәрбие алды.Сонымен бірге Жамбыл туысқан қырғыз елінің де сөз өнерін жетік біліп, Тоқтоғұл, Мұраталы, Әлімқұл, Балық, Тыныбек, Қатаған сияқты дүлдүлдермен өнер сайысына түскен.

Биылғы жыл қазақ тілінің негізін қалаушы, Алаш көсемі - Ахмет Байтұрсынұлы бабамыздың 145 жылдық мерейтойын атап өтетін жыл  болып танылды. Осы орайда 15.03.17 жылы Алматыда Ұлттық кітапханада зиялы қауым, ғалымдар, ұлт, тіл  жанашырлары бас қосқан конференция болып өтті. Ғалым бабамыздың жарық көрмеген көптеген еңбектері жөнінде сөз болды. Мысыр елінен қатысқан доктор Юнус Сабри А.Байтұрсынұлы еңбектерін араб тіліне аударуға ниетті екенін де білдірді.

Үшінші халифа дәуірі еді. Ел арасындағы арам пиғылды бүлікшілер сауатсыз адамдарға халифа жайлы түрлі қауесет таратты. Діннен аса хабары жоқ адамдар бұл сөзге құлақ түре бастады. Айтылған сөзді ақиқат деп қабылдады.

«Фатиха сүресінен» кейін «әминді» іштей яки жария айту мәселесі

«Бидғат» сөзінің тілдік мағынасы – өзінен алдыңғы үлгіден басқаша жасалған нәрсе. Шариғи терминдік ұғымы: Құран және сүннет мәтінінде көрсетілмеген (діни) жаңалық.

Адамды адам ететін иман. Адам баласы үшін ең құнды дүние де қалыбындағы иманы. Иман адамды Алла құзырында мәңгілік азаптан құтқарып және мәңгі жәннатқа жетелейді. Ал, Жаратқанға сенбеу немесе оған серік қосу пендені мәңгілік азапқа кіріптар етеді.

Әулие – араб тіліндегі «уәли» сөзінің көпше түрі. Қазақ тілінде, «дос», «Аллаға жақын адам» және «иелік етуші» деген сынды мағынаны береді. Терминологияда Аллаға іс-әрекетімен жаққан, Алла жолында жүрген Алланың сүйікті құлы.

Пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с.) мешіті мен қабірін зиярат ету Ислам үмметі үшін қастерлі әрі үрдіске айналған іс болып саналы. Оған басты себеп, үмметтің Рахым Пайғамбарына (с.ғ.с.) деген шексіз сүйіспеншілігі, сағынышы.

Елдік деңгейде аталып өтілетін Құрбан айт мерекесінің қадір-қасиеті мен мән-маңызы туралы «Нұр Астана» мешітінің бас имамы Асқар Мұқанов газет тілшісіне әңгімелеп берді.

Дін – ұлттық құндылықтар мен салт-дәстүрдің өзегі. Дін – әлеуметтік өмір мен қоғамның бағдары. Еліміз егемендігін алғалы дін саласы да жылдан-жылға дамып келеді.

Харизмасы қалыптасқан экстремистік көзқарастағы әйелдер соңдарынан жамағатты ертуге қабілетті.

ҚР Қоғамдық даму министрі Дархан Кәлетаевтың Азаттық радиосына берген сұхбатын назарларыңызға ұсынамыз.

Ұлттың ұйытқысы, салт-дәстүрді ұрпақтан-ұрпаққа жеткізуші, қоғамның іргетасы, әрбір ошақтың шырағы - Ана. Болашақ ана болар, ақ шылауышты салихалы кейуанаға айналар аруларымыздың тәрбиесі мен дүниетанымын дұрыс қалыптастыру үлкен жауапкершілікті қажет еттіреді.

ҚМДБ “Халал Даму” ЖШС басшысы Бейбіт Мырзагелдиевпен сұхбат