Абдуллаһ бин Омардың (р.а.) айтуынша Хазіреті Пайғамбар (с.а.у.): «Ей, Әйелдер қауымы! Садақа беріңдер! Көбірек кешірім сұраңдар! Өйткені тозақтағылардың көпшілігі әйелдер екенін көрдім» деген.

Ислам – тазалық діні. Адамзат қауымына ескертуші әрі қуандырушы болып келген соңғы елші Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) біздің өмірге келгенімізден бастап соңғы деміміз біткенге дейінгі барлық жағдайлардың өз әдеп-ережелерін үйретіп кеткен. Соның бірі – дәретханаға қатысты әдептер.

Хикмет – кең ұғымды білдіретін сөздердің бірі. Ғалымдардың айтуынша, хикмет сөзі Құранда 4 мағынада кездеседі:

Егер ислам сеніміне назар аударатын болсақ, оның ауқымы барлық адамзатты қамтитындығын байқауға болады. Сонымен бірге ислам ақидасынан түсінетініміз, жер бетінде ислам дінінен өзге басқа сенімді ұстанып, басқа шариғатты қолданып, басқа саясаттағы бағыттардың бар екендігін аңғартады.

Адам баласы әлсіз жаратылыс болғандықтан, кейде өмірдің негізгі мақсаттарын ұмытып, болмашы нәрселерге бола, үлкен нығметтерден, өткінші дүние үшін мәңгілік сыйлықтан алыстап қалып жататыны мәлім.

Алла Тағаланың адам баласына беретін нығметтерінің көптегі соншалық, кейде пенде оны ұмытып, немесе ескермей кетеді.

Исламдағы ақида жайындағы көптеген тартыстар Аллаға мекен беруге байланысты болып келеді. Матуриди ақидасы бұл туралы не дейді? Жалпы ақиданың әртүрлі болуы қауіпті ме?

«Мәзһаб» сөзі араб тілінде: «жүретін жол» деген мағынаны білдіреді. Шариғаттағы мағынасы «қандайда діни мәселеде, сұрақ бойынша белгілі мужтаһид ғалымның пәтуа шығару жолы».

Егер «сәләф» сөзінің сөздік мағынасына келер болсақ «алдыңғы, бұрынғы» деген мағынаны білдіреді. Уақыт ағымына қарай әрбір өткен шақ кейінгілер үшін «сәләф» деп аталады. Алайда бұл сөз Ислам дінінде тұрақты, әрі арнайы ұғымға айналып, басқа мағынада қолданылмайтын сипатқа ие болды.

Имам Әбу Ханифа қандай да бір мәселенің үкімін шығару үшін, ең алдымен, Алланың Кітабын негізге алған. Одан таппаса, Алла елшісінен жеткен сахих хабарға негізделген. Пайғамбардан бір мәселеге қатысты бір-біріне қайшы мазмұндағы екі сахих хабар жетсе, кейінгі сөзін негізге алған.

Дәлелдердің әлсізі мен күштісін бір-бірінен ажыратуға шамасы жетпейтін кісілердің өз бетінше шешім шығарып, таласы көп, дау тудырған мәселеде басқаларды мойындамауы дұрыс емес.

«Тәкфір» және «бидғат» ұғымдарының шынайы мәні. Тәкфіршілік – діни экстремизмнің қауіпті түрі.

Аттары болдырып, шөлдеп-шөліркеп келе жатқан Төле бидің алдынан бір топ атты қыз-келіншек көрінеді.

Бір күні қайыршының біреуі Хазірет Әлидің (р.а.) алдында тұрып бір нәрсе сұрайды. Хазірет Әли (р.а.) ұлдары Хасан мен Хусейнге: «Шешелеріне барып үйдегі алты дирхамды алып келіңдер!» дейді. Хасан мен Хусейн барып алты дирхамді әкелеріне әкеліп береді. Хазірет Әли ол ақшаны қайыршыға береді. Алайда сол кезде өздерінің ақшаға қажеті болып тұрғанды. Фатима анамыз онымен үн алмақшы болған еді.

Хазірет Әли (р.а.) әлі үйінің табалдырығынан аттамай жатып қасына түйесін сатпақшы болған бір адам келеді. Ақшасын кейін берерсің деп түйесін Хазірет Әлиге жүз қырық дирхамға сатады да, түйені есік алдына байлап кетіп қалады. Арада көп уакыт өтпей басқа бір адам келеді де, сол түйені екі жүз дирхамға сатып алып ақшасын қолма-қол төлейді.

Хазірет Әли (р.а.) түйенің бұрынғы иесіне қарызын төлеп, қалған алпыс дирхамды бибі Фатимаға беріп былай дейді: «Әркім бір жақсылықпен келсе, оған сол істеген жақсылығының он есе артығы бар» (Әнғам сүресі, 160- аят) деген аятын оқып, бұл Алланың бізге берген уәдесі. Біз сол алты дирхамды бердік. Алла Тағала да он есе артығымен сыйын берді!

материал «Ораза. Зекет. Садақа» кітабынан алынды,

ummet.kz

Бірде патша тағамдардың сапасы мен бағасын білу үшін киімін өзгертіп, базарға шығады.

Баяғыда бір патша болыпты. Көрші патшалықтар соғыстан көз ашпай жатқанда, ол патшаның елі мамыражай, бақытты өмір сүріпті.

Имам Заhаби «Атақты ізгі адамдардың өмірбаяны» атты кітабында, имам Бухари мен Муслимнің ұстазы, әйгілі хадис ілімінің ғалымы Убайд бин Яғиш жайлы былай жазады:

Жан-тәнімен құлшылыққа берілген нәзік жан иесі Рабиға Адауия үшін оразаның орны ерекше еді.

Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.а.у.) көлік тізгінін ұстаушылар мен жолаушыларға ортақ сүннет амалдар мен дұғаларды үмметіне өсиет еткен. 

Қасиетті Құран Кәрімде өміріңізді өзгертетін бір аят бар.

Қарыздан құтылу үшін Алладан көмек сұрайтын дұғалар:

Қасиетті Құран Кәрімде әр мұсылманға мотивация беретін 10 аят:

Қасиетті Құран Кәрімде келетін "әттеген-айларды" білесіз бе?

Дұға мұсылманның Жаратушысына толық бойсұнғандығын, Оған толық тәуелді екендігін білдіреді. Адамды кез-келген жағдайда Раббысын ғана еске алып, Одан ғана жәрдем тілеуге, Жаратушысымен жақын болуға тәрбиелейді. Ал, мына дұғаны айтқан адам өзін зияннан сақтайды:

Ислам діні лаж болса жақын туыстығы жоқ - алыстан алуды кеңес етеді. Бұны сахаба сөздерінен де және мүжтәһид-ғұламалардың сөздерінен де анық байқауға болады.

Үлкендердің Құран оқылғанда пышақты жасырып қоятыны бар. Исламда оған қатысты пәтуа бар ма?

Үйленетін болдық. Үлкендер жағы отқа май құю, отпен аластау салтын жасаймыз деп айтты. Шариғат мұндай дәстүрлер туралы не дейді?

Қожа Ахмет Ясауи бабамыз бір күні шәкірттерімен сұхбат құрып отырып:

Хәкім Абай осы Ұят мәселесіне «Отыз алтыншы сөзінде» терең талдау жасаған. Ол ұяттың тікелей иманмен байланыстылығын паш етіп: «Пайғамбарымыз салалаһу һалайһи уәселәмнің хадис шарифінде айтыпты: «Мән лә хаяһун уә лә иманун ләһу» деп, яғни кімнің ұяты жоқ болса, оның иманы да жоқ, деген» деп сөзді хадистен бастайды.

Қазақ халқының тыныс-тіршілігіне бата беру дәстүрі етене сіңісіп кеткен. «Бата беру», «бата алу», «бата сұрау» салты кез келген игі істің бастамасы болған. «Жақсы сөз – жарым ырыс» екеніне сенген халық батаны әрбір жақсылықтың бастауы деп білген. Оны халқымыздың «Жаңбырменен жер көгереді, батаменен ер көгереді» деген өмірлік тәжірибесінен көруге болады.

Асма Бинт Асад әл Фаррот

Халифалық заманда әлеуметтік жағдайы әртүрлі отбасылардан шыққан екі әйел ғалым болды. Өздеріңізге үлгі болсын деген ниетпен қысқаша өмірбаянын бөлісейік:

Ғылым мен діннің арақатынасы – қайшылықты көзқарастарға толы күрделі тақырыптардың бірі. Бір топ ғалымдар ғылым мен дін бір-бірімен толық үйлеседі деп дәлелдесе, тағы бір топ зерттеушілер бұл екі ұғым қашан да қақтығысып келген деп санайды.

Хафиз ибн әл-Джәузий «Ахкаму ниса» кітабында былай дейді:

Білім алып, сауатты болу  – ислам дінінің ең басты талабы. Алла тағала білімге байланысты алты жүзден астам аят түсірген. Ең әуелгі түсірілген аяттың өзін «оқы» деп бастады.

Сенім мәселелеріне қатысты жазылған еңбектерден ақыл иесі болған адам баласы пайғамбар дағуаты жетпеген жағдайда, ақылымен Алла Тағаланы танып, білуге ақыл жеткілікті ме? Әлде настың (Құран, сүннет) болуы шарт ба? Немесе әрбірінің (нас пен ақыл) өз ерекшеліктері бар ма?

Некенің тағы бір негізгі мәселесі – шығын политикасы. Әрбір ерлі-зайыпты жандар қаражат мәселесіне қатысты экономикалық ымыраға келу керек.

Халық аузында «Жетістікке жеткен әр еркектің артында әйел тұрады» деген сөз кеңінен тараған.

«Кет» деген сөз – тікелей «талақ бол» деген мағынаны білдірмейтіндіктен, айтушының ниетіне қараймыз.

Аяғы ауыр әйел кісінің зиратқа баруына болмайды деген наным өзге ұлттарда да кездеседі.

Мұсылмандық ғұрпында "сүндеттеу" деген ғұрып бар. Бұл ғұрып - бұрынғы пайғамбарлардан қалған сүннет амал. Кейіннен Мұхаммед пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) ол ғұрыпты жалғастырып, өзінің үмбетіне үйретті. Содан бері бүкіл исі мұсылман халық осы бір мұсылмандық ғұрпын ұрпақтан ұрпаққа жалғап келе жатыр.

Исламда қыздың ризалығы шарт болып табылады. Шариғат бойынша, қыз мейлі бұрын тұрмыс құрған болсын, мейлі  әлі тұрмысқа шығып көрмеген болсын, ұзатудан бұрын әуелі келісімі сұралады.

Әбу Ханифаның, Алла оған рахым етсін, жомарттығы және кеңпейілдігі туралы былай деп жеткізіледі:

«Абай жолы» кітабы болған оқиғалар негізінде жазылғанымен, көркем шығарма екенін де естен шығармаған жөн. Әрине, Әуезов көптеген оқиғаларды кітабында өмірде болғандай етіп беруге тырысты.

Иман мен көркем мінез қашан да адамды ақиқатқа жетелейді. Абайдың қара сөз бен өлеңдерін терең барлап қарасаңыз, оның осы ақиқатқа шақырғанын – діттеген межесі мен аңсаған арманы осы екенін аңғарасыз. Сол себепті Абай әуелі иман дейді. Абайдың иманы – Алланың шәриксіз, ғайыпсыз бірлігіне, барлығына және Хазіреті Мұхаммед арқылы жіберген жарлығы мен білдіргеніне мойын сұнып иман ету.

Имам Ағзам Әбу Ханифа: имам Ағзам һижраның 80-жылында (б.ж.с. 699 ж.) Ирактың Куфа қаласында дүниеге келген.

«Әбу Ханифатан артық ақылды, қадірлі, құдайшыл адам көрмедім» (Язид ибн Һарун).

Сығнақ үлкен білім орталығы болған. Оның топырағынан сан қилы ғалымдар, ақындар, қолбасшылар шыққан. Соның бірі Һисамиддин Сығнақи, Дәруіш Әли ас-Сығнақи, Хусам ад-Дин ас-Сығнақи, Молла имам ас-Сығнақи, Камал ад-Дин ас-Сығнақи, Шайдай шайқы Сығнақи сияқты біртуар ұлдар кезінде Сыр бойының мақтанышына айналды. Сыр бойындағы Сығнақ қаласында дүниеге келген Һисамиддин Сығнақи Сунақата 1132-1199 жылдары өмір сүрген. Отырар қаласындағы кітапхананы басқарған Һисамиддин Сығнақи Сунақата ғұлама ғалымның атақты діни шығармалары «Нихая» мен «Хидая» кітаптарын осы қалада жазған. Бұл еңбектерге оның немересі ғұлама ғалым, әрі ақын шайыр екендігін айта келіп, мұсылман ілімінің заң ғылымы бойынша маманданған, сонымен қатар хадистанушы, философ, тарих, тіл мен әдебиет саласында таланты діннің қылышы атанған Хусамуддин әс-Сығанақи талдау жасаған.

Тақлид – бір адамның сөзіне және бұл сөздің дұрыстығы жөніндегі дәлелді білместен ілесу дегенді білдіреді. Мұны тақлид десең де, ілесу, еру десең де бұлардың сөздікте еш айырмашылығы жоқ, екеуінің де мағынасы бірдей.

Сүннетті жоққа шығару бүлігінің шығатынын Пайғамбарымыз (с.а.у.) сонау он төрт ғасыр бұрын мұғжиза ретінде хабар беріп кеткен. Алла елшісі (с.а.у.): «Маған Құран және тағы да сондайы (сүннет) берілді. Жақында қарны тоқ, күрсісіне жантайған біреу «Сендерге Құран жеткілікті. Ол жерде не халал болса, соны халал деп біліңдер. Ал не харам болса оны да солай қабылдаңдар» дейді.

Дінде шектен шығушылардың ұдайы күн тәртібіне қойып жүрген мына мәселелерге тоқталамыз:

«Сәләфия» сөзінің тілдік мағынасы «бір нәрсеге қатысты болу» дегенді білдіреді. Сол себепті сәләфия сөзінің ұғымында кезеңдік шектеу реңкі жоқ, барлық заманға қатысты қолданылады.

Кез келген мемлекеттің гүлденуі, өркендеуі, бірінші кезекте экономикалық, табиғи рeсурстарына емес, ішкі тұрақтылығына, ауызбіршілігіне байланысты. Мемлекет кедей болуы мүмкін, алайда сүттей ұйыған ауызбіршілік, ынтымақтың арқасында барлық қиыншылықтарды жеңіп, өркениетті елдер санатына енеді.

«Жиһад» ұғымының аясы өте ауқымды. Бүгінгі таңда теріс бағыттағы ақпарат салдарынан көптеген адамдар жиһадтты қару алып соғысу деп біржақты түсінеді. Әрине, мұндай түсінік жиһадтың мағынасын шектейді. Құранда «жиһад» сөзі 35 жерде өткенімен төрт жерде ғана тікелей соғыс мағынасында келген. Құранда соғыс ұғымы «харб», «мухарабә», «мағрака», «қитал» терминдерімен білдірілген. Бірақ, жиһад сөзі соғысты да қамтығандық-тан, көпшілік жиһад делінген кезде тікелей соғысты түсінеді.

Мүфтияттың жамағатқа діни терең мәселелер бойынша пәтуа беруден кейінгі бірінші мақсаты – сауатты, рухани дүниесі бай қоғам қалыптастыруға зор үлес қосу. Бұл орайда Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының атқарып жатқан жұмыстарының ауқымды екенін байқаймыз. Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, бас мүфти Наурызбай қажы Тағанұлынан алған сұхбатта осы жұмыстардың маңызы жайында айтылады.

Назарларыңызға Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы Уағыз-насихат бөлімінің меңгерушісі Батыржан Мансұровпен сұхбатымызды ұсынып отырмыз.

ІХ республикалық «Құран Кәрімді жатқа және мәнерлеп оқу» байқауының Нұр-Сұлтан қаласы бойынша іріктеу кезеңінде жүлделі үшінші орынды иеленген Болат Кенебаевтың қарилығын әріптестерінің өзі жуырда білді. Ол – ҚМДБ Ғаламтор секторының техникалық қызметкері. Болат қаримен сәті түскен сұхбатымызды назарларыңызға ұсынып отырмыз.

Назарларыңызға ҚМДБ Ғұламалар кеңесінің мүшесі, Шариғат және пәтуа бөлімінің меңгерушісі, Республикалық ақпараттық-насихат тобының мүшесі, белгілі исламтанушы-ғалым Сансызбай Құрбанұлымен өткен сұхбатымызды ұсынып отырмыз.

Қазіргі таңда ел ішінде «Пандемия жағдайында қасиетті Құрбан айт мейрамы қалай аталып өтілмек, қаупі асқынып, қыспаққа алған індетке қарсы күреске халықты жұмылдыруда, жұртты пандемиядан сақтануға шақыруда Діни басқарма, діни қайраткерлер нендей жұмыстар атқаруда, сондай-ақ кейбір діни рәсімдерді тоқтатуға немесе оларға қатысатын адамдардың санын шектеуге қатысты қабылданып жатқан шешімдер Ислам талаптарына сай келе ме?» деген мазмұндағы сұрақтар жиі қойылуда.