Тағдырға иман келтіру, яғни тағдырға сену – иман шарттарының бірі.

Хакім Абай «Алланың өзі де рас, сөзі де рас»,-деп басталатын өлеңінде:

Адам баласы махаббатпен жаратылғаннан соң сол махаббатты сақтап қалу, адамдарды бауырым деп сүйіп, кез-келген жағдайда әділетті болып өту негізгі міндеттеріміздің бірі.

Тазалық – адамның рухани, мәдени жетілу денгейінің, кісілігі мен тәрбиесінің маңызы көрсеткіштерінің бірі. Тазалықтың адам өміріндегі орны мен мәні жоғары болғандықтан, оны әспеттеу әрі соған ұмтылу әрбір мұсылманның міндеті.

Құран Кәрімде мүміндердің әрдайым қасында болатын, оларға қолдау көрсететін, олардың кемшіліктері мен күнәларының кешірілуі үшін дұға жасайтын періштелер туралы айтылады. Хадис мәтіндерінде де бұл мәселе анық айтылған кездері бар.

Көркем мінезге ұмтылу, көркем мінезділерді жақсы көру, сыйлау, оларға ұқсап бағуға тырысу – жазылмаған заңдылық. Жалпы мінезді өзгертуге бола ма?

Бір жылда бір-ақ рет келетін Рамазан айының түнін құлшылықпен безендірудің сауабы мен пайдасы ұшан-теңіз. Ал тарауық – өткен күнәлардың кешірілуіне жол ашатын, Алла Тағала үшін ең сүйікті намаз.

Бір жылда бір-ақ рет келетін Рамазан айының түнін құлшылықпен безендірудің сауабы мен пайдасы ұшан-теңіз.

Ата дінімізде Алла Тағала бекіткен парыз амалдардан басқа қосымша құлшылықтардың атқарылу жолдары көрсетілген. Мұндай нәпіл (қосымша) ғибадаттар парыздардың орнын толтыру, құлшылықты кемелдендіру, Аллаға сүйікті болу жолында қажет. Адамды Аллаға жақындататын нәпіл ғибадаттардың бірі – дұха намазы.

Пендені көтеретін жалғыз «жығылу» – ол оның сәждеге бас қойған кезі. Және адамның ең бақытты кезі намазда, намаздағы сəжде.

Қателесу сәждесі деп намаз оқушы кісі намаздың уәжіптерін кешіктіріп немесе ұмытқан жағдайда намаздың соңында жасалатын қосымша екі сәждеге айтылады.

Көзді ашып-жұмғанша өте шығатын Рамазанның уақытын қалай дұрыс пайдаланамыз?

Рамазан айы – ізгі амалдардың маусымы. Бұл айда орындалатын ораза парызын жауапкершілікпен, тақуалықпен орындағанымыз ләзім. Сонда ғана мойнымыздағы міндетімізді адал атқарып, Алланың разылығына жеткен боламыз.

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ»

«Ей, иман еткендер! Сендерге бұрынғыларға парыз етілгендей ораза парыз етілді» («Бақара», 2/183).

Мына бес нәрсе оразаның бұзылуына себеп болады. Олар:

1. Әдейілеп ішіп-жеу

Алла Тағала: «Таңның ақ жібі мен қара жібін ажырата алғандарыңша жеңдер және ішіңдер. Сосын, кешке дейін ораза ұстаңдар», – деген. («Бақара» сүресі, 187-аят).

Ислам ғұламалары: «Әдейілеп ішіп-жеу оразаны бұзатынында ешқандай келіспеушіліктер жоқ»-деген.  («Зәдул-мә’ад» 2/60).

Рамазан айының күндізінде әдейілеп тамақ жеген адам үлкен тәубені талап ететіндей күнә жасаған болады. Ғалымдардың басым бөлігі ораза ұстаған адам тістерінің арасында қысылып қалған тамақ қалдығын әдейілеп жұтып қойса, оның оразасы жарамсыз болатынын айтады.

«Тістерінің арасында тамақ қалдықтары қалып кеткен адамның жағдайы екі түрге бөлінеді: егер тамақтың мардымсыз, кішкентай бөлігі жұтылған болса, әрі оны түкіріп тастауға еш мүмкіндік болмаса, онда ораза бұзылмайды, өйткені, бұл сілекей сияқты болады. Екінші түрі – бұл егер тістің арасында түкіріп тастауға болатын тамақтың үлкен бөлігі қалса әрі ол оны әдейілеп жұтып қойса, онда ғалымдардың басым бөлігінің пікірі бойынша оның оразасы бұзылады. Өйткені, бұл тамақтанумен бірдей».   

Ағзаға күш беретін, құнарлы (нәрлі) уколдар салу да оразаны бұзады. Ал, темекі шегу – оразаны харам нәрсе арқылы бұзу болып саналады. 

2. Рамазан айының күндізінде жыныстық қатынас жасау

Хадисте былай деп айтылған: «Расында, жыныстық қатынас оразаны бұзады».   (Ибн Хузайма. «Сахих» . 3/242).

Бұндай адам тәубе жасауы, сол күнгі оразасын жалғастыруы, кейін сол күннің қазасын толықтыруы, әрі жасаған ауыр күнәсіне өтеу беруі тиіс. Рамазан айының күндізінде жыныстық қатынасқа бару оразаны бұзатындығына ғалымдар арасында ешқандай пікір қайшылығы жоқ. 

Жыныстық қатынас жасауға деген тыйым күн батқан соң, яғни, ауыз ашқаннан кейін күшін жояды. Бұл жайлы Аллаһ Тағала былай деген: «Сендерге оразаның кешінде әйелдеріңе жақындасу хәлал етілді. Өйткені, олар сендерге киім, сендер де оларға киімсіңдер» («Бақара» сүресі, 187-аят).

3. Әдейілеп құсу

Әбу Һурайра жеткізген хадисте Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: «Егер құсық еріксіз шыққан болса, онда оразаны өтемеу керек. Ал, егер құсық әдейі шығарылса, онда оразаның қазасын өтеу керек».   (Ахмад 2/498, Әбу Дәуд 2380. Имам ән-Нәуауи).

Егер әдейілеп құсса, ол тәубе етуді қажет ететін күнә жасаған болады.

4. Етеккір (хайз) және босанғаннан кейінгі келетін қан (нифас)

Егер ораза кезінде әйел кісінің етеккірі (хайз) келсе немесе босанудан соңғы қансырауы (нифас) басталса, онда ол оразасын тоқтатуға міндетті. Мұндай жағдайда ораза ұстауға тыйым салынғандығына және ораза жарамсыз екеніне ғалымдар арасында келіспеушіліктер жоқ.

Егер әйел кісі етеккірі ертең келіп қалады-ау деп болжамдайтын болса, онда ол ниетін сақтай отырып, оразасын жалғастыра беруі қажет. Ол етеккірі басталмайынша оразасын үзбеуі керек. Күндіз етеккірі қай уақытта келіп қалғанына қарамастан оразасы бұзылады. Тіпті ауызашарға аз уақыт қалған болса да ол кісі сол күннің қазасын өтейді. Алла сол күннің сауабынан құр қалдырмайды.

5. Оразаны бұзуға ниет ету

Ауызын ашуға ниет еткен адамның оразасы тамақ ішкен-ішпегеніне қарамастан бұзылады. Себебі, Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Амалдар ниетке қарай бағаланады», – деген. 

Десекте, бұл мәселеде ғалымдардың бір ауызды келісілген пікірі жоқ. Басқа ғалымдардың айтуы бойынша, егер адам орынды себептермен, мысалы сапарға шыққысы келіп, бір күн ішінде оразасын тоқтатуға ниеттеніп, кейін райынан қайтқан болса, онда оның оразасы дұрыс болып есептеледі. Ол намазда бір нәрсені айтқысы келіп, бірақ оны істемеген адам іспеттес болады.

Қатеге ұрынбау және келіспеушіліктен шығу үшін ең абзалы оразаны кейінірек өтеген дұрыс.

ummet.kz

Рамазан айының Аллаға жақындай түсуге жол ашатын құлшылық науқаны екендігі әркімге белгілі. Бұл маусымда истиғфарын көбейтіп, күнәсін дұғасымен кетірген пенделердің Алланың үйіне қарай ағылып жататындығы көз қуантады.

Рамазанның түндерін намазбен, күнін дұғамен өткізудің маңызы зор. Олай болса, тілге жеңіл, айтуға оңай әрі тез есте сақталатын қазақша дұғалар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз.

Кейде қанша жақсылық жасағымыз келсе де, қалтамыздан ақша шығарып, өзгелерге садақа беруге мүмкіндік тумай жатады. Ал біз жарты құрмамен болса да, өзімізді тозақ азабынан арашалап қалуға бұйырылғанбыз.

Аса Рақымды Мейрімді Алланың атымен бастаймын.

Күллі мадақ пен мақтаулар Ұлы Раббымыз Аллаға ғана тән. Адамзаттың ұлы ұстазы әз Пайғамбарымызға сәлем жолдап, сансыз салауат айтамыз. Сондай-ақ Алла елшісінің пәк отбасф мен ардақты сахабаларына Жаратқанның жақсылығын тілейміз.

Ханафи мәзhабында басқаға берген қарыздың зекетінің үкімі төмендегідей екіге бөлінеді:

«Зекет» – араб тілінен енген сөз. Бұл сөздің тілдік мағынасы «көбею, өсу, тазару» дегенді білдіреді. Құран кәрімде قد أفلح من تزكى «Расында өз нәпсісін тазартқан кісі (тозақ азабынан) құтылды,» [1]–деп, зекет берудің тазару мағынасында қолданылғандығы бұған дәлел.

Сауда  тауарларының  зекетіне  байланысты дәлелдер: Алла Тағала «Бақара» сүресінің 81-аятында: «Ей, иман еткендер, тапқандарыңның және сендер үшін жерден шығарғандарымыздың адал және тазаларын Алла үшін жұмсаңдар».

Түйе зекетінің нисап мөлшері мен парыз болған мөлшері Пайғамбарымыздың (ﷺ) хадистерінде анық көрсетілген.

Қа­жы­лық ғи­ба­да­тын­да қа­жы­лық­тың па­рыз­да­ры мен шарт­та­ры­нан бас­қа уә­жіп мін­дет­тер бар.

Ислам шариғатында басқа адамға тапсыру арқылы жасалатын құлшылықтарды өкіл(нияба) арқылы атқарылатын ғибадат деп атайды. Өкіл арқылы атқарылатын құлшылықтың түрлеріне мыналар жатады:

Қажылық ғибадатының парыз болуының өзіндік шарттары бар. Яғни, шариғатымыз бойынша мынадай кісілерге ғана қажылық өтеу парыз болып саналады:

Қажылық жасау барысында кейбір мәселелер кедергі келтіреді:

Қажылық ғибадаты шамасы жеткен әрбір адамға өмірінде бір рет парыз.