Категория бойынша
Истихараның серігі – истишара, яғни ақылдасу, кеңесу. Қандайда бір маңызды істің қарсаңында білімді, тақуа, жанашыр адамдармен ақылдасу, кеңесу – Алланың үйреткені, пайғамбардың көрсеткені және мүмін- мұсылмандардың көркем мінезі болып табылады.
Хасан Басриге жүрегінің қысылғанына, көңілінің тарылғанына шағымданып бір мүриді келеді.
Барлық нәрсені ақшаға сатып алуға болады, бірақ иман ақшамен сатып алынбайды.
Алла Тағала да қиямет күні құлының амалынан ықылас іздейді. Алла Тағаланың құзырында амалдар тек ықыласына қарай өлшенеді. Яғни, ықылассыз, ізгі ниетсіз амалдың Алланың құзырында бес тиындық та құны жоқ.
Шаматат – өзгенің басына келген бәлеге, зиянға қуану деген сөз. Хадис шәрифте: «Дін бауырларыңа шаматaт етпеңдер! Шаматат етсеңдер, Алла Тағала оның басына келген бәлені одан алып, сендерге береді» деп бұйырылды.
Әлиден (р.а.) «Аспаннан ауыр нәрсе не? Жерден кең нәрсе не? Теңізден шалқар нәрсе не? Тастан қатты нәрсе не? Оттан ыстық нәрсе не? Аяздан суық нәрсе не? Удан ащы нәрсе не? - деп сұрағанда,
Намаз соңында салауатты оқыған кезде «сәйидинә» сөзін қосу бидғат емес, мәндүб, мұстахаб амал: «Аллаһуммә салли аля сәйидинә Мұхәммәдин уә алә әәли сәйидинә Мұхәммәд...». Оның «бидғат» емес екендігі жайында ғалымдардың көпшілігі айтқан, соның ішінде Ханафи, Шәфиғи және Мәлики мәзхабының ғалымдары бар.
Әйел кісілер рүкүғ жасағанда аздап иіледі және саусақтарының арасын ашпастан тізесіне қолын қояды (суреттегідей). Тізесін аздап бүгеді. Қолдарын тізеге таямайды[1].
Жолаушы кісі төрт рәкәғаттық парыз намаздарды екіге қысқартпай толық оқыса, мәкруһ істеген болады, бірақ намазы дұрыс.
Қаланың сыртында болуы керек, шамамен қаладан ең кемі 10-20 шақырым ұзақтықта болуы тиіс (ескілікті фиқһ кітаптарында екі фарсах ұзақтық делінеді). Жолаушы болсын, мейлі тұрғылықты болсын, қаланың сыртына шықса, көлікте оқу мүмкіндігі туады.
Ақшам намазының уақытында қаза болған намаздың қазасын өтеуге болады. Мәселен, ақшам намазы енді кірген болса, оның алдында қаза болған асырды өтеп алып, одан кейін ақшамды оқығаны абзал.
Ханафи мәзхабында тірі жанның суреті бар киімді кию мәкруһ саналған, мейлі намазда кисін, мейлі жай кезде кисін, үкімі бір.
Ашура күні, яғни Мұхаррам айының оныншы күнінде қайыр жасағандарға, бойсұнып, құлшылық етушілерге Алла Тағала ерекше сауап жазады.
Ашура күні ораза ұстаған жақсы дейді. Сол шын ба? Шын болса қанша күн ораза ұстасам болады?
«Көпшілік мұсылмандар Алла Тағаланың рахымымен шайтандардың үлкендері құрсауланған осы ұлы айда құлшылық-ғибадат жасауда өте зор ынта танытып жатады. Керісінше, жыл бойы Аллаға құлшылық жасамай, Рамазанда ораза ұстап, намаз оқитын адамдар да бар.
Үзбей ұстау мәселесі – 60 күндік кәффәрат оразасына қатысты.
Алла Тағаланың Құрандағы мына аятында:
Ниет дегеніміз, іштей бір нәрсені орындамаққа оқталу, соны діттеу дегенді білдіреді.
Зекет беруде және садақа таратуда әдепті болу өте маңызды. Мәселен, садақа беруші кісі садақа берерінде алған кісіге алғаны үшін рақмет айтатындай сезімде болу керек. Өйткені, алған кісі берген кісінің парызын өтеуіне себепші болып, сауапқа жеткізіп отыр. Сонымен қатар, берілген садақалар берген кісіге аурудан және пәлекет келуіне бөгет болады.
Пітір садақа беру – ораза айт күні таң намазының уақыты кіргенде міндет болады. Сол күні кешке дейін беріп үлгеру керек. Немесе Ораза айтқа дейін, Рамазан ішінде берсе де саналады. Дәл айт күні беру шарт емес. Мысалы, оразаның соңғы он күнінде, қадір түнінде т.б.
Қағида бойынша, зекет пен пітір садақалары мешіт құрылысына берілмейді. Өйткені зекет пен пітірде басты шарт "тәмлик ", яғни, мұқтаж жанның иелігіне беру.
Алла Тағала: «Алтын-күмістен қазына жинап, оны Алла жолында жұмсамағандарды күйзелтуші азаппен сүйіншіле. (Қиямет) күні олар (яғни алтын-күмістері) тозақ отына қыздырылып, мұнымен олардың маңдайы, бүйірі және арқасы үтіктеледі де, (оларға): «Міне, мынау – өздерің үшін жиғандарың. Ал енді жиғандарыңның (дәмін) татыңдар» (деп айтылады)» , – деген.
Зекет ақшасын өзінің ата-анасына, балаларына бере алмайды. Өйткені, оларға беруі өзіне қайта алумен тең.
Дүниедегі жазасы:
Ихрамға кіргеннен кейін хайызы келген әйел заты «тауаф» ғибадатынан өзге расімдерді орындай береді. Хайызды кезінде тауаф ғибадатын орындау – харамға жақын мәкруһ болып табылады.
Алдымен айта кететін нәрсе: дәстүрлі банкттерден несиеге қарыз алу шариғатымызда құпталмайтын іс болғандықтан, мұсылман кісі аса зәру жағдайларда болмаса, жайшылықта несиеге жоламағаны дұрыс. Өйткені, банктерде берілетін несие қарызы дінімізде «өсім» болып саналады. Дінімізде өсім жеуші де, өсім жегізуші де ауыр күнә арқалайды1.
Алла елшісі (с.а.с.) ихрам жағдайына кірген қажыларды бірқатар амалдардан жасаудан сақтандырған. Ихрамдағы адамға төмендегі іс-әрекеттерді жасауға тыйым салынады:
Умра қажылығын немесе үлкен қажылықты өтеуші кісі ихрамнан шығатын кезде шашын алып ихрамнан шығады. Ихрамнан шығарда шашын алу (немесе қысқарту) – уәжіп.
Қарыз – ол құл ақысы. Қажылық – Құдай ақысы. Кей жағдайларда, құл ақысы – құдай ақысынан бұрын келеді.
Қажылыққа барушы кісіге қатысты әдептер