1.Иман сөзіне түсінік

Иман сөзі–араб тіліндегі «ә-мә-нә» етістігінен шығып «ифъал» бабында қолданылған масдар (етістіктен құрылған есімдік) болып саналады. Ал жалпы «иман» ұғымы–бір адамның сөйлеген сөзін қуаттау, айтқанын қабыл ету, шын көңілімен қуаттау, айтқанын қабыл ету, шын көңілімен қабылдау, күмәнғк жол берместен нақты, жүрекпен, шын ықыласпен сену деген мағыналарды береді. Иман еткен кісі «мүмин», иман етілген нәрселерге де «мүминун биһ» дейді.

Біз қазақ халқы, қазақ болуымыздан бұрын мұсылман болған халықпыз. Олай деуіміздің себебі, Қазақ хандығы құрылмай тұрып осынау байтақ даламызда өмір сүрген барша халық ислам дінінің ұстанушылары болған. Сол себепті де қазақ халқының салт-дәстүрлері ислам дінімен біте қайнасып кеткен десек артық айтқан болмаймыз.

Бұл да сүннеті рауатиб және сүннеті рағаиб деп, екі топқа бөлінеді. Сүннеті Рауатиб межелі әрі белгілі тәртіппен, бес уақыт парыз намазбен бірге үнемі оқылатын намаздар. Тарауих намазы да рауатиб сүннет қатарына жатады.

Уәжіп намаздар құлдың ісіне тәуелді емес (ли айниһи уәжиб) және құлдың ісіне тәуелді (ли ғайриһи уәжиб) деп, екі түрден тұрады. Құптаннан кейін оқылатын үтір және Рамазан айт пен Құрбан айт намаздары бірінші санатқа жатады.

Бұл намаз түрі де айни парыз бен кифәя парыз болып, екіге бөлінеді.

Ақыл есі дұрыс, балиғатқа толған ерлер мен хайыз не нифәстан арылған әр әйел мұсылманға намаз оқу – парыз. Дау жоқ, мұнда иттифәқ бар. Денемен орындалатын намаз бен ораза сияқты құлшылыққа өкілеттілік жүрмейді. Намаздың парыз екенін жоққа шығарған адам діннен шығады. Өйткені намаз нақты түрде аят, хадис және ижма дәлелдерімен тұрақтанған. Жалқаулықпен, немқұрайдылықпен намазды оқымаған адам күнәһар және пасық болады.

Намаз – Ислами ғибадаттардың алғашқы сатысы, діннің дінгегі, иманның нұры, мүминдердің миғражы болған ерекше құлшылық.

Адамзаттың өмірі күллі әлемнің жаратушысының разылығы мен махаббатына бөлену бағытында ақиқат іздеу көріністеріне толы. Осы көріністер адамның жаратылысындағы өзгермейтін қасиет. Ол – иман ету мен ғибадат жасау.

Аса Қамқор, ерекше Мейірімді Алланың атымен...

Барша мақтаулар Аллаға тән!

Адамзаттың асыл тәжі болған Мұхаммед Мұстафаға Алланың сәлемі мен игілігі болсын!

Расында сәресі үлкен бір нығмет, Алланың сыйы, пайғамбардың (с.ғ.с.) өсиеті. Кімде-кім оның қадірін білсе көптеген жақсылықтарға қол жеткізеді.

Құран Кәрім мен хадистерде адамдарға қиындық туғызатын ешқандай міндеттіліктің жоқ екені жиы айтылған әрі қандай да бір қиындық пен ауыртпалық туған жағдайларда кейбір жеңілдіктер мен рұқсаттардың берілгенін көреміз. Осы жалпы қағидалардың арасында кейбір жағдайларда ораза ұстамауға да рұқсат берілген. Енді осыларға жеке-жеке тоқтала кетейік.

Ислам дінінде ораза ұстау кейбір шарттарға тәуелді. Енді соларға кішкене тоқтала кетейік.

Жүктеп алыңыз

ЕСКЕРТУ: 

·      Биыл, яғни 2016 жылы мұсылмандық ай күнтізбесі бойынша Қасиетті Рамазан айы 29 күн.

1. Шілденің 01-нен 02-не қараған түн Ләйләтул-Қадр, яғни қасиеттi Қадiр түнi.

2. Сәресi iшу таң намазының кіруіне 10 минут қалғанда тоқтатылады.

3. Ауызды ақшам намазының уақыты болысымен құрмамен немесе сумен және т.б. жеміспен де ашуға болады.       

4. Тарауих намазы Құптан намазынан кейiн оқылады, ал Үтiр-Уәжiп намазы ең соңынан жамағатпен оқылады.

 5. Пiтiр-садақаны рамазан айының басынан айт намазына дейiн беруге болады. Еліміз бойынша әр адамға 200 теңге.

6. 05 - шілде (сейсенбі) күнi Ораза айт мейрамы басталады.

7. Оразаға ниет: Алла тағала үшін мүбарак рамазан айының оразасын ұстауға таңнан күн батқанға дейін ниет еттім.

8.  Ауызашар дұғасы: «Жаратқан Ием Сен үшін ораза ұстадым, Саған иман келтірдім, Саған тәуекел еттім, Сен берген ризық  несібеңмен ауыз аштым. Иә, кешірімді Алла! менің алдыңғы және соңғы күнә-кемшіліктерімді кешіре гөр!»   

Расулуллаһ (солләл-лаһу ғаләйһи уә салләм) айтады: «Қадір түнін шын иман келтірген[1] әрі сауаптан үміттенген халде[2] өткізген пенденің бұрын істелген күнәлары кешіріледі».[3]

 Әбу Сағид Әл-Худри (родиял-лаһу ғанһу) айтады: «Расулуллаһ (солләл-лаһу ғаләйһи уә салләм) алдымен Рамазан-ның бастапқы он күнінде, содан соң екінші он күндігінде иғтикәф етті.[1]

Қырда бағылған қой мен ешкі саны қырық болса, нисап мөлшеріне жеткен болып есептеледі.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с):

Зекет–адамдар арасындағы теңдікті сақтау, кедей-кепшіктер мен байлар арасындағы қарым-қатынас пен бауырмалдықты күшейту үшін Алла тарапынан бекітілген үкім. Алайда зекетке қатысты үкімнің де өзіндік шарттары бар. Зекет адамның мал-мүлкіне қарай бірнеше топқа бөлінеді. Бұлар төмендегідей:

Зекеттің белгілі бір адамға парыз болуы үшін төмендегі шарттардың толық болуы тиіс. Олар:

1. Мұсылман болу;
3. Азат болу;
4. Нисап мөлшері;
5. Толық иелік ету;
6. Зекет малының өсімді болуы;
7. Негізгі қажеттерінен артық болуы;
8. Нисапқа толған дүние-мүлікке бір жыл толу;
9. Қарыз болмау

Зекет беру үшін зекет берушінің жеке басы мен мал-мүлкіне қатысты жоғарыда аты аталған барлық шарттар орындалуы тиіс. Сонымен қатар зекеттің дұрыс орындалуы үшін мынадай қосымша шарттары бар:

1.Ниет

Зекетті өтемегендер бұл дүниеде жоқшылық пен аштыққа кіріптар болады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с) бұл турасында былай дейді:

ما منع قوم الزكاة إلا ابتلاهم الله بالسنين

Көптеген аят-хадистерде зекетін берген мүміндерді ақырет күні Алланың мол сый-сияпатқа кенелтетіні айтылған. Құран Кәрімле Алла Тағала:

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ

آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَٰلِكَ مُحْسِنِينَ

كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ

وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ

وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ

«Шындығында, тақуалар бақшаларда, бұлақтарда болады. Олар өздеріне Раббыларының бергенін алады. Өйткені олар бұдан бұрын жақсылық істеуші еді. Олар түнде аз ғана ұйықтаушы еді. Олар таң сәрілерде кешірім тілеуші еді. Олардың малдарында сұрағанға да, сұрамағанға да тиесілі үлес бар,»[1]–деп зекет берушілердің бұл дүниедегі жақссы ісінің жемісін ақыретте беретінін баяндаған.

Басқа бір аятта:

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ

«Мүмин ерлер мен мүмин әйелдер – бір-біріне көмекші. Олар жақсылыққа шақырып, жамандықтан тыяды. Сондай-ақ оларнамаздарын толық орындап, зекет береді. Аллаға жіне елшісіне бой ұсынады. Расында, Алла тым үстем, аса дана,»[2]–дейді. Яғни дәулетті муминнің белгісі намазымен қатар зекетті де толық беруі.

Ал, Пайғамбарымыздың (с.а.с) хадистерінде мұқтаждарға көмектесіп, байлығының зекетін бергендерге періштелердің дұға тілейтіндігі айтылған. Сондай-ақ малы азаймай, керісінше, молаятыны жайлы муминдерді сүйіншілеген. Бұл жайында Алла елшісі (с.а.с) Әбу Хурайра (р.а) жеткізген хадисте:

ما من يوم يصبح العباد فيه إلا و ملكان ينزلان فيقول أحدهما: اللهم أعطِ منفقاً خلفا، ويقول الآخر: اللهم أعطِ ممسكاً تلفا

«Күн сайын пенделер ұйқысынан оянған уақытта екі періште түсіп, оның біреуі: «Я,Раббым! Жақсылыққа жұмсаушының жұмсағанын (дүниесі мен сауапты амалын) есесімен қайтар,»–десе, екіншісі: «Уа, раббым! Сараңды шығынға ұшырат,»–деп тілейді.»[3] демек бұл дүниеде мұқтаждарды қуантып, алғысын алған адамға періштелер де игі тілеу тілейді екен.

[1] Зарият 15-19

[2] Тәубе 71

[3] Бухари «Зекет 1410»; Мулим «Зекет 57»

Қажылық ғибадатының да өзге ғибадаттар сияқты орындалуы міндетті болған парыздары бар, олар:

Белгілі бір адамға қажылық ғибадатының парыз болуы үшін төмендегі шарттар орындалуы керек:

Шамасы жеткен әрбір мұсылман баласына қажылық ғибадаты парыз болғандықтын орындаушысы, ең бірінші, Алланың сый-сыяпатына кенеліп, күнәларынан арылады.

Ислам тарихында өнегелі өмірімен есте қалған салиқалы тұлғалар көп. Соның бірі – Ибраһим ибн Адхам (р.а).  Патшалардың ұрпағы болған Ибраһим ибн Адхам (р.а) биліктегі қызметінен бас тартып, өз заманының захид (дүниені тәрк етіп, ақырет пайдасы үшін өмір сүруші) адамы мәртебесіне ие болған еді. «Қажылыққа жеткізетін төрт көлік» пен «Зікір айтудың пайдасы» атты Ибраһим ибн Адхамның (р.а) басынан өткен тағылымды хикаяларды назарларыңызға ұсынамыз.

Қажылық ғибадаты ықыласпен орындалса, күнәлар кешіріліп, жүрек күнә дақтарынан тазаланады. Бір хадисте:

من حج فلم يرفث ولم يفسق رجع من ذنوبه كيوم ولدته أمه

«Кімде-кім әйелімен жақындаспай (жақындасуға себеп болатын барлық нәрседен аулақ болып) және күнә істемей қажылық жасайтын болса анасынан жана туғандай күнәларынан арылып қайтады,»[1]–делінген. Басқа бір хадисте: