Адам өмірден өтпей тұрып, алдын ала жер белгілеп жатады. Ол дұрыс па?
Ханафи мазһабында мұсылман кісіге қайтыс болмай тұрып өзі үшін жер дайындап қоюға рұқсат бар. Әсіресе, тұрғылықты жерде қабірстанға арналған жер мәселесінде қиындық болса, алдын-ала жер сатып алып дайындап қоюға әбден болады. Өйткені, Пайғамбарымыз (с.а.у.) бірқатар хадистерінде өлімге алдын-ала дайындалу қажет екенін айтқан. Имам Нәуәуий өлімге дайындалуды күнәдан барынша сақтанып, әрдайым өлімді еске алу арқылы жасау керек деп түсіндіреді.
Енді осы сұраққа жанама алдын-ала қабір қаздырып қою мәселесінде түрлі пікірлер бар. Ханафи ғалымдарынан Хаскафи «Ешбір жан ертең не істейтінін және қай жерде жан тапсыратынын біле алмайды» («Лұқман» сүресі, 34-аят) деген аятқа сүйене отырып, адам өзі қай жерде қайтыс болатынын білмегендіктен өзі үшін қабір қазып қоюы мәкруһ деген. Сонымен қатар, қабір қаздырып қоюға рұқсат деген ғалымдар да жеткілікті. «Татархания» деген кітапта «бесінші халифа» деген құрметке лайық көрілген Омар ибн Абдулазиз, Рабиғ ибн Хайтами т.б. секілді танымал адамдардың қайтыс болмастан бұрын өздері үшін қабір қаздырып қойғандығы келтірілген. Негізінде оның астарында «өлместен бұрын өліңдер», яғни өлімге дайын болыңдар деген түсінік жатқаны анық.
Қорытындылай келе, ханафи ғалымдары өзі үшін қабыр қаздырып қоюдың ешқандай сөкеттігі жоқ екенін, тіпті өлімге дайындық қамында жасағандықтан сауап алатынын айтқан. Алайда, көзі тірісінде өзі үшін қабір қаздырып қойған адам, өзі басқа жерде қайтыс болған жағдайда басқа мұсылман үшін ол жерді беруге қарсы еместігіне қатысты өсиет жазып қалдыруы тиіс. Осы мәселеде Хазіреті Әбу Бәкірдің: «Өзіңе қабір қазып дайындағанша, өзіңді қабірге дайында» деген сөзі ғибрат аларлық. Демек адам баласы жерленетін жерін емес, сол жерге қандай істермен баратынын, қабір сұрағына қалай жауап беретінін ойлап, «Өлместен бұрын өз-өздеріңді сұраққа тартыңдар» дегендей ақыретке дайындалып, ізгі істер жасағаны жөн.
материал «Имамға көмекші» кітабынан алынды,
ummet.kz
