21
Бейсенбі,
Қараша

һижри

Халалдың Әбу Ханифа тәрбиесіне әсері

Ғалымдар халал жеудің адамның күнделікті іс-әрекетіне, жүріс-тұрысына, мінез-құлқына, тәрбиеге тікелей қатысы барын білдірген. Харам жеген адамның нашар қылықтарға үйірсек келетінін айтқан. Мәселен, имам Ғазали сәбиді хараммен қоректенетін әйел емізсе, болашақта баланың ұяты азайып, қиқар қылықтар мен нашар әдеттерге жақын болып өсетіндігін, сондықтан баланы харамнан алыс салиқалы, ізгі ниетті әйелге емізу керектігін ескерткен (Ихияу улумуддин, 3-т, 165-бет).

Бір мүміннің қанын жүктегені үшін жер қабылдамаған адам

Қабиса бин Зуәйб былай дейді: «Бірде сахабалар Алла Расулына мойынсұнбаған әлдебір тайпаға шабуыл жасап, жеңіліске ұшыратты. Сол шайқаста бір сахаба мүшріктердің біреуіне қылыш сермеп, өлтіруге оқталғанда әлгі адам: «Лә илаһә иллаллаһ», – деді.

Жаман ой – жүрекпен жасалған ғайбат

«Бауырым, біліп қой! Жаман ой – жүрекпен жасалған ғайбат. Ол да тілмен айтылған ғайбат сияқты харам» (Имам Ғазали).

Құмырсқаның тәуекел етуінен ғибрат

Мына бір ғибратты қиссада Сүлеймен пайғамбар (оған Алланың сәлемі болсын) мен құмырсқаның тәуекел жайлы әңгімесінде былай делінген:

Тәубе жасау үшін мына үш шартты орындау қажет

Бір ақсақал ғұлама шәкірттерімен әңгіме барысында: «30 жыл бұрын «Әлхамдүлилла» дегенім үшін 30 жыл бойы тәуба сұрап келемін» дейді.

Құнанбайдың жомарттығы әр мұсылманға үлгі

Қазақ даласында жомарт жандар көп болған. Өзіне біткен малмен жоқ-жітіктің жағдайын жасап, дін жолында аямай сарп еткен ерен ерлердің есімдері тарих беттерінде жазылған. Солардың бірі – Құнанбай Өскенбайұлы. Құнанбайдың есімі кешегі «дін – апиын» деген заманда, солақай саясаттың әрекетімен, қанша қараланса да, бүгінгі тарих бар шындықты көрсетті.

Күнә – Алла Тағаланың тыйым салған істері. Оны жасау Алланың әмірлерін орындамай қарсы шығу деген сөз. Күнә жасаудың жазасы тозақ болмақ. Бір күнәні жасамау нәпіл ғибадаттың сауабынан артық. Өйткені, нәпіл ғибадат парыз емес, ал күнәлардан сақтану – парыз.

Жәннатқа кірген соңғы адам

Тозақтықтар мәңгі тозақта, Жәннат тұрғындары мәңгі Жәннатқа кірген соң, тозақтан ең соңғы шығып, пейіш пен тамұқ арасында бір адам қалады. Әлгі адам орнында қазық болып қағылып, жүзі тозаққа бұрылған күйде тұрады. Не істерін білмеген пенде: