Егер жоғарыда айтылған нәрселер хаққында кеңірек ойланып, оларға тиісті көңіл бөліп, талдар болсаң, онда құпия көзің ашылады. Жүректің сырқаттары мен дерттері және оларды емдеу жолдары ғылым мен анық нұр арқылы анықталады. Егер бұған шамаң келмесе, онда иман мен оны растау жолында тақуалардың артынан жүріп, уақытыңды босқа өлтірме.
Ғылымның дәрежелері болатыны сияқты, иманын да мәртебелері бар. Ғылым иманнан кейін тұрады. Алла тағала: «Алла сендерден сондай иман келтіргендердің, ғылым бергендердің дәрежелерін көтереді. Істегендеріңді толық біледі», – деп айтқан (Мужадалә: 11).
Кім құмарға қарсы тұруды, Алла тағалаға еру жолы екенін растаса, ол адам бұл растаудың себебі мен сырынан бейхабар болса да мүминдердің тобынан саналмақ. Егер құмарлықты арттыратын және ол сезімнің күшеюіне жәрдем беретін себеп- терден аман болса, ол адам ілім берілгендердің қатарынан болғаны. Алла тағала екі жағдайда да жақсы марапатты уәде етеді:
«Ал енді кім Раббының алдына тұрудан қорқып, нәпсісін қалаған нәрседен тежеген болса, негізінде оның барар жері жұмақ» (Назиғат 40-41). «Алла жүректерін тақуалық үшін сынағандар. Оларға жарылқау әрі зор сыйлық бар» (Хужрат:3). Сондай-ақ құмарлық махаббаты, адамның ділден тақуалықты суырып алады – деген сөз бар. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүмин бес апаттың ішінде тұрады: біріншісі, мүминді мүмин қызғанады; екіншісі, мунафық (екіжүзді адам) мүминді жек көреді; үшіншісі, имансыз адам мүминге қарсы соғысады; төртіншісі, шайтан мүминді тура жолдан адастырады; бесіншісі, нәпсі мүминмен қарсы күреседі», – деп айтқан (Әбу Бәкір ибн Ләл, әлсіз тізбекпен келген).
Алла тағала Дәуіт пайғамбарға: «Ей, Дәуіт! Қауымынды құмарлықтан, құл болудан азат ет. Себебі дүние құмарлығына белшесінен батқан жүрек менен алыстайды», – деп уахи қылған», – деген хабар бар. Иса пайғамбар: «Көз көрмеген, ғайыпта уәде етілген нәрсе үшін сондай иман келтіріп, құмарлықты тәрік қылған адам – неткен керемет жан!», – деген.
Алланың елшісі (с.ғ.с.) ұрыстан қайтып келе жатқан әскерге: «Кіші жиһадтан үлкен жиһад қа қош келдіңдер!», – деп айтады. Сонда сахабалар: «Уа, Алланың елшісі (с.ғ.с.)! Үлкен ұрыс дегеніміз қайсы?»– деп сұрайды. Алланың елшісі (с.ғ.с.): «Нәпсімен күресу», – деп жауап береді (Әл-Баиһақи).
Алланың елшісі (с.ғ.с.): «Ұлық және құдіретті Алла тағалаға итағат жолында нәпсіге қарсы күрескен адам мужаһид», – деген (Термизи).
Суфиян әс-Саурии: «Өзіме нәпсіден асқан дұшпанды көрмедім», – деген.
Әбу Аббас Мусылий нәпсіге қатысты: «Әй нәпсі! Нығметке белінен батқан байлармен бірге болып, не дүниеге тоймайсың, не ақырет үшін тақуалармен құлшылық қылмайсың? Мен сенімен бірге жаннат пен тозақ арасында тұрған тұтқын сияқтымын. Ей, нәпсі! Ұялмайсың ба?» – деп айтқан.
Әл-Хасан нәпсінің күштілігін суреттеп: «Нәпсіге тағылатын жүгенді, асау ат та қажет етпейді», – деген.
Яхия ибн Муғаз әр-Разии: «Нәпсіге қарсы жаттығу қылышымен күрес. Жаттығу төрт нәрсе арқылы іске асады: аз тағам, аз ұйқы және аз сөйлеу мен қиындықтарға сабыр ету. Тағамды аз жеу – құмарлықты өлтіреді; аз ұйқы – шексіз қалауды басады; аз сөйлеу – сау-саламаттыққа апарады, қиындықтарға төзу – мақсаттарға жеткізеді. Пенде үшін қиындыққа төзгеннен және жапа шеккенде мейірімді болғаннан артық нәрсе жоқ», – дейді.
Ғалым әрі қарай сөзін жалғастырып: «Егер нәпсіңде дүние құмарлығына құштарлық, күнә істерге жақындық болып және көп сөйлегенде шырын дәмін сезетін болсаң, онда тамақты аз жеу қылышын, таһажуд (түнгі намаз) бен аз ұйықтау қынабынан суыр. Кейін бейқамдылық пен аз сөйлеу қолдарыңдағы бұл қылышты алып, зұлым мен кекшілдіктің мойнын үзу үшін дүниеге жақын және күнә істерге қалау тудыратын құмарлықтың басын шап. Сонда барып, нәпсің дүние құштарлығы мен құмарлықтарынан аман болады. Нәпсі құмарлық зұлматтарынан тазарады, оның зардаптарынан құтылады. Нәтижеде ол таза әрі жарық, жеңіл және рухани нәпсіге айналады. Жазыққа шыққан шабандоз сияқты ізгі істерге, итағат жолдарына ұмтылады және бау-бақшада серуендеген періштеге ұқсайды.
Адамның үш дұшпаны бар: дүние, шайтан және нәпсі. Тақуалықпен дүниеден сақтанады; тақуалықпен шайтанға қарсы тұру арқылы қорғанады. Тақуалықпен құмарлықтарды тәрік ету арқылы нәпсіден сақ тұрады», – деп айтқан.
Данышпандардан бірі: «Кім өзін нәпсіге тапсырса, дүниеге тұтқындалады, қалау мен еріктің тұзағына тап болады, құмарлық оны қалаған тарапына тартады, жүрекке ізгілікті жат қылады», – деп айтқан.
Жағфар ибн Хамид: «Ғалымдар мен данагөйлер: нығметтерге нығметтерден бас тарту арқылы жетеді», – деген пікірге келіскен дейді.
Әбу Яхиа Уаррақ: «Кім ағзаларын құмарлықпен тойдырса, онда жүрегіне өкініш дәнегін еккенін білсін», – деген.
Уаһиб ибн Уард болса: «Нан бола тұрып, басқа (қосымша) азықты қалау, құмарлыққа жатады. Кім дүние құмарлығын сүйсе, осы бастан қорлыққа (тозақ азабына) үйрене берсін», – деп айтқан.
Кімде-кім дүние шаттығын тудыратын себептерден бас тартуға құдіретті болса, адамдардан оқшауланады, нәпсімен жалғыз қалады. Алла тағаладан өзгенің зікірі және пікірімен машғұл болмауы үшін және құмар мен шайтан азғыруы басын көтеріп қалмасы үшін жүрегін үнемі күзетіп, сақтық жасайды. Өйткені әрбір азғырудың себебі бар. Дәл осы себеппен байланыс толық үзілмейінше, азғыру жоғалмайды. Сондықтан да өмір бойы оған қарсы күресу қажет, ал күрес дегеніміз адам өлгенше тоқтамайды.
материал «Жан тәрбиесі» кітабынан алынды,
ummet.kz
