Дәстүр даналығы - Ummet.kz- Үмметпен бірге!

Қазақы тыйымдар: Тұзды шашпа, тұзды баспа

«Тұзды баспа – тұзды шашпа» дейтін бала кезден санамызға сіңген тыйымдарға орай, ата айтқан, күнделігіме жазылған, қысқаша болғанымен нақты түсініктемені осы жерде келтірсем, зердесі бар адам өзі де талай мән-мағынаны ұға жатар деп ойлаймын.

Қазақы тыйымдар: Үлкеннің алдын кесіп өтпе

Қазақ халқының үлкенді ерекше сыйлауы жазылмаған, бірақ орындауға тиіс заңы деуге болады. Мұны кез келген саналы ата-ана баласы ес білгеннен құлағына құйып, жетесіне жеткізген екен. Өйткені үлкен кісі өмір көрген, тіршіліктің бұралаң бұрылыстарынан өткен, ұрпақ өсірген.

Қазақы тыйымдар: Қолыңды төбеңе қойма

Айналасынан зәбір-жапа көріп, тұрақтайтын тиянақ таба алмай, жанашыр сезімге зар болған адам ел-жұртынан безіп кетуге бел буғанда қолын төбесіне қойған.

«Кіндік шеше» ұғымын кірлетіп алмайық

Қазақ халқында кіндік шеше деген ерекше орыны бар, өте қадірлі тұлға саналған. Баланың туған анасынан кейінгі құрметпен қарайтын, өзегі жарыла өзімсінетін жақыны – кіндік шеше. Келіннің бойына бала бітіп, «ақ алғысты» болған кезден бастап, ене болашақ немересіне лайықты кіндік шешені іштей саралай бастайды.

Қазақы тыйымдар: Тізеңді құшақтама

Халық арасында жамандық шақырушы әдеттердің бірі – отырған кезде тізе құшақтау болып табылады.

Қазақтар неге қырық санын қастерлейді?

Әлі есімде, бір жолы анамнан:

Азан шақырып ат қоюдың басқаша түрі де бар

Ол – қосалқы лақап ат. Адамның сырт келбетіне, мінез-құлқына, әдет-дағдысына қарай берілетін және ата-әже, әке-шешенің перзенттерін еркелетуден шыққан есімдер қазақ ішінде жиі кездеседі. Сонымен бірге қазақ дәстүрінде келіндердің ат тергейтін және бір есім қою түрі бар, бірақ бұл бөлек әңгіменің тақырыбы.

Қазақы тыйымдар: Дастарханды теріс жайма

Ертеде дастарханды тығыздау тоқылған матадан жасаған. Көп кісіге арналған қонақтық дастарханды кең-мол пішіп, жиектерін сәндеп, ал күнделікті отбасы пайдаланатынын шағындау етіп матадан, кейде астарлап та тіккен екен.

Қазақы тыйымдар: Бейуақта жылама, бейуақта қоқыс төкпе

"Күңгірт көңілім сырласар, сұрғылт тартқан бейуақта..." - деп Абай ата айтқандай, бейуақ дегеніміз күннің соңғы шұғыласы сөніп, төңірек сұрғылт тартып күңгірттенген кез.

Неге әкесі тірі кісі бас ұстамайды?

Адамның Алладан кейінгі пірі – өзін өмірге әкелген ата-анасы. Қазақта әке – шаңырақтың тірегі, отбасының тұтқасы. Осындай алдыңда асқар таудай әке тұрғанда баласы бас ұстап, әкенің жолын кесуді ойына да алмаған, бұл – қазақтың ұғым-түсінігіне мүлде жат қылық.

Балаға құлақ пен таңдай берудің маңыздылығы

Қазақ салтында бала ақылды, зерек болып өссін деген ниетпен ырымдап әртүрлі жорағылар жасалады. Солардың ішінде құлақ, таңдай, тіл беру ырымы бүгінге дейін сақталып, маңыздылыңын жоғалтпаған.