Неге мәзһабтар арасында айырмашылық бар?

Бұл айырмашылықтардың қаншалықты жөн, қаншалықты теріс екенін төменде қарастыратын боламыз. Бірақ одан бұрын осы қате түсінікке себеп болған нәрсеге тоқталу керек сияқты.

Фиқһ қарастыратын үкімдердің 4 түрі

Фиқһтың қарастыратын үкімдерін төрт топқа  бөлуге болады:

Сахих хадистер тұрғанда мәзһабтарға қандай қажеттілік бар?

«Қазіргі таңда хадис кітаптары алдымызда, қай хадистің сахих, ал қайсысының әлсіз екені де белгілі. Олай болса, мәзһаб ұстанудың қажеттілігі жоқ» дейтін түсінік мүлде дұрыс емес. Олай дейтініміз: Біріншіден, фиқһта тек қана сахих хадистермен емес, кейде әлсіз хадиспен де амал етіледі.

Сәләфия ағымын ұстану – бұрын болмаған бидғат

«Әһли сүннә уәл жамаға» немесе «ұлы көпшілік-сауад-ағзам» деген сипат Пайғамбарымыздың (с.а.у.) хадисі мен сәләфус-салихин ұлықтарының ижмасымен бекітілген сөздерге сүйенеді. Сондықтан бүгін бір адам өзін «әһли сүннә уәл жамаға» деп танытса, ол Құран мен сүннет қолдамайтын жаңа сипат ойлап тапқан болмайды.

Бірнеше мәзһабтың болуының хикметі не?

Ислам – жеңілдік діні. Бір дінде бірнеше (яғни, төрт) мәзһабтың болуы Алла Тағаланың адам баласына тарту еткен кеңшілі екендігін фықһи мәселелерден байқау қиын емес.

Пайғамбарлардың сипаты: Күнəдан пəк болуы (Исмəт)

Араб тіліндегі «Исмәт» сөзі «тыйым салу», «қорғау», «сақтау» деген мағыналармен қатар, «ұстану», «паналау», «сүйену», жəне «сену» деген мағыналарды да білдіреді. Ислами түсінік тұрғысынан алғанда, исмәт (күнәдан пəктік) пайғамбарлардың үлкенді-кішілі, яғни, күнә атаулыдан (Алла тағаланың шарапаты арқасында) қорғалған дегенді білдіреді.

Сүннет амалдарын ұстану әдебіне қатысты насихат

Пайғамбарымыз дүниеден озған соң әділетті халифалар фақиһ сахабаларды әлемнің әртүрлі аймақтарына жіберіп, әрқайсысы өзі жіберілген елдегі адамдарға дін үкімдерін үйреткен. Хижаз аймағындағы сахабалар мен Хижаздан асқан елдердегі сахабалардың дін нормаларын үйретудегі дәлелдері кейбір мәселелерде өзгешелік тапқан.

Пайғамбар (с.ғ.с) мен сахабалар кезеңіндегі фиқһ

Бұл кезеңде Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) мұсылмандарға Раббылары тарапынан бұйырылып отырған құлшылықтар мен қарым-қатынастарға қатысты, сондай-ақ сол кезеңде туып отырған әртүрлі жағдайларға байланысты шариғат үкімдерін Алла тағаладан қабылдап атқарған. Сахабалар соған еріп істеген. Ислам шариғаты қияметке дейінгі бүкіл замандарды, халықтар мен ұлттарды, аймақтар мен ғұрыптарды, жағдайлар мен оқиғаларды қамтып, кемел құнға лайықтанған уақытта ғана пайғамбарымыз дүниеден озды.

Ақыретте Алла Тағаланың көрінуі (руятуллаһ)

Ақыретте Алланың көріну мәселесі өзекті тақырыптарының бірі. Бұл тақырып көбіне әһли сүннет пен мұғтазила мәзһабының арасында ұзақ жылдар бойы пікірталасқа айналып келген. Әһли сүннет сенімі бойынша ақыретте мүминдер Алла Тағаланың көрінуін ақли, әрі нақли тұрғыдан уәжіп деп есептейді.

Ақырет күніне сенбейтіндерге жауап

Ақырет күніне және қайта тіріліп, сұраққа алынатындарына сенбейтіндерге жауап ретінде Алла тағала Құранда бұл дүниенің өзінде-ақ өлтіріп, сосын қайта тірілткен адамдары жайлы алты мысал келтірген: